Αυτό που οι ξύπνιοι ξέχασαν να κάνουν

361

Γράφει ο Στέλιος Ιατρού.

Ο βλάκας, ο αφελής, ο σανοφάγος, ο αδαής, ο ηλίθιος, ο κρετίνος, ο αργόστροφος, είναι όλοι τους ξεχωριστές κατηγορίες, αλλά μοιράζονται εκείνην την ενθουσιώδη χαρά της ανακάλυψης όλων των μπανάλ πραγμάτων που οι υπόλοιποι μάθαμε από μικρά παιδιά

«Εσύ το ήξερες πως […];» θα ρωτήσουν, και μετά θα σου στείλουν κι ένα λινκ ας πούμε στο Βατράχι, στο Κουλούρι, στο Onion, ή ακόμα καλύτερα, στο ΓιουΤιούμπ ή σε κάποιο μπλογκ που το πήραν στα σοβαρά. #cringe #facepalm

Καμιά φορά σκέφτομαι πως τους αντιπαθούμε και μας ενοχλούν γιατί χάσαμε αυτήν την παιδική ευτυχία της αυθόρμητης ανακάλυψης και νομίζουμε πως τα ξέρουμε όλα, από δυσανεξία για την τόση δική τους χαρά. Ή γιατί πλανιόμαστε πως δεν ανήκουμε σ’ αυτές τις κατηγορίες, επειδή ξέρουμε πέντε πράγματα, και νομίζουμε πως απομένουν μόλις τέσσερα να μάθουμε ακόμα.

Η ανακάλυψη δίνει νόημα στις αισθητικές και νοερές μας διεργασίες με τις οποίες αναπαριστούμε τον κόσμο γύρω μας, κι έτσι μας επανασυνδέει με τον κόσμο με πολύ απτό τρόπο: αυτόν της αυθόρμητης γνωριμίας.

Για πολλούς, η αναπαράσταση του κόσμου μέσα απ’ όσα διαβάσαμε ισοδυναμεί με τον ίδιο τον κόσμο, κι αυτό είναι μια πλάνη, γιατί είναι απλώς μια αναπαράσταση ορισμένων όψεων των πραγμάτων που τον συγκροτούν, συνήθως εκείνων που για λόγους αυξημένης χρησιμότητας εξετάστηκαν, περιγράφηκαν, κι αναλύθηκαν περισσότερο, ενώ άλλες όψεις των πραγμάτων φωτίστηκαν λιγότερο ή και καθόλου. Όμως κάθε εποχή αναζητά μεταχρηστικές λειτουργίες και νέες χρησιμότητες περίπου των ίδιων πραγμάτων, κι έτσι η επιθυμία γι’ ανακάλυψη πρέπει να εξακολουθήσει να μας κινητροδοτεί.

Η γνωστική μας προκατάληψη της πολυγνωσίας, ή για να το πω ακριβέστερα, η πεποίθηση πως όλη η γνώση είναι προσβάσιμη στ’ ακροδάχτυλά μας εάν ποτέ θελήσουμε να την αποκτήσουμε πληκτρολογώντας και πως αυτό ισοδυναμεί με το να την κατέχουμε ήδη είναι μια πλάνη που λέει πολλά για μας και ελάχιστα για κείνους που μέσα από άλλες νοητικές διεργασίες εξακολουθούν να πιάνουν τα πράγματα στα χέρια τους και πειραματιζόμενοι με κάθε λογής ζυμάρια δοκιμάζουν και δοκιμάζονται, και μετά χαίρονται σαν μικρά παιδιά.

Τελικά, όλος ο κόσμος μας περιορίζεται σε μιαν οθόνη και σε πληροφορίες που προβάλλονται πάνω της, μα τίποτ’ απ’ αυτά δεν είναι γνώση. Και απ’ την άλλη μεριά, έρχεται ένας που τον λέμε αγαθό και μας δείχνει πώς να πιάσουμε ένα ψάρι, πώς να το καθαρίσουμε, πώς να το ψήσουμε, και πώς να το φάμε στην εξοχή. Αυτά τ’ ανακάλυψε με ελάχιστη διδασκαλία και κυρίως με δική του τριβή και ανακάλυψη, ενώ εμείς ποτέ, όσο ασχολούμασταν με την επιγραφική, τα συνημίτονα, και την Τραβιάτα.

Η δυσφορία μας για τις αμέτρητες κατηγορίες εκείνων που περιφρονούμε ως κατώτερους δεν έχει τελικά να κάνει με κείνους, αλλά μ’ εμάς που ψάχνουμε να βρούμε αφορμές να μειώσουμε τον άλλον για να αισθανθούμε εμείς καλύτερα με τον εαυτό μας για όσα είμαστε πεπεισμένοι πως γνωρίζουμε, και με την ευχέρειά μας ν’ ανακαλύπτουμε λέξεις για να ορίσουμε τις λεπτές διακρίσεις και τις αποχρώσεις στη σκέψη τους κα στη σκέψη μας, δεξιότητα που μπορεί να φανερώνει την ακριβή επιστήμη και την λεπτή τέχνη που έχουμε τόσο άριστα εξελίξει για να περιγράψουμε τους τρόπους με τους οποίους ο δικοί μας συλλογισμοί έχουν απαρνηθεί εκείνην την παλιά παιδική περιέργεια που ανακάλυπτε για πρώτη φορά μπανάλ πράγματα γνωστά στους μεγάλους, και χαιρόμασταν μ’ αυτό.

Είναι κι αυτή μια εξήγηση της χορτασμένης δυστυχίας μας: δεν βλέπουμε πως απέμεινε κάτι άξιο ν’ ανακαλύψουμε, λογουχάρη μια παπαρούνα σ’ έναν αγρό.