Το σκηνικό στο κτίριο «Φάρος» επί της λεωφόρου Κηφισίας, όπου εδρεύει το στρατηγείο της Πολιτικής Προστασίας, είναι αρκετά φουτουριστικό. Τουλάχιστον για τα δεδομένα των κτιρίων που στεγάζουν ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες. Περνώντας το κατώφλι του και αφήνοντας πίσω την πολύβουη κεντρική λεωφόρο της πρωτεύουσας νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό περιβάλλον, κάτι που ίσως εξηγεί και το πώς ένας πολιτικός από τα ευρωπαϊκά… σαλόνια, όπως ο Κύπριος πρώην επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, πείστηκε να αφήσει τις Βρυξέλλες και να έρθει στα ελληνικά… αλώνια, για να αναμετρηθεί με τις κάθε είδους φυσικές καταστροφές που ενσκήπτουν όλο και πιο συχνά στα μέρη μας.
Η εικόνα που αντικρίζει κανείς στους χώρους του νεοσύστατου υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, του οποίου ηγείται ο κ. Στυλιανίδης, δεν μπορεί κατά κανέναν τρόπο να συγκριθεί με την προηγούμενη έδρα της ίδιας υπηρεσίας που ήταν σε κτίριο το οποίο λέγεται ότι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακατοίκητο ακόμη και μετά από μια μέτριας ισχύος σεισμική δόνηση. «Μόνο η εικόνα…», λένε, ωστόσο, οι γνωρίζοντες τις περιορισμένες αλλαγές που επέφερε η μετακόμιση της Πολιτικής Προστασίας στις νέες, υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις.
Με 38 όλους κι όλους υπαλλήλους, χωρίς δικό της εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και δίχως εξοπλισμό, ο γίγαντας που όλοι φαντασιωνόμαστε ότι θα κινηθεί σε κάθε ξέσπασμα φυσικής καταστροφής, με τη σημερινή δομή του, πολύ λίγα πράγματα μπορεί να κάνει, πέρα από το να εκδίδει προειδοποιήσεις και οδηγίες προφύλαξης προς τους πολίτες.
Η πρόσφατη, άλλωστε, εμπειρία με τον χιονιά που χτύπησε πριν από τρεις εβδομάδες την Αττική ανέδειξε τις μεγάλες ελλείψεις και τις χρόνιες παθογένειες του μηχανισμού που είναι αρμόδιος για να προστατεύσει τους πολίτες από καιρικά και άλλα φυσικά φαινόμενα (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμούς κ.λπ.). Εξάλλου, ούτε οι κάμερες υψηλής ευκρίνειας που τοποθετήθηκαν στο κέντρο επιχειρήσεων πριν από ενάμιση χρόνο, ούτε η πιο πρόσφατη αναβάθμιση της προηγούμενης Γενικής Γραμματείας σε υπουργείο με βαρύ όνομα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην την κατάσταση.
«Ψάχναμε πετρέλαιο»
Οταν το επιχειρησιακό κέντρο δεν έχει δική του απευθείας επαφή με το πεδίο στο οποίο έχει δημιουργηθεί το προς επίλυση πρόβλημα και βασίζεται στις επικοινωνίες μέσω κινητών τηλεφώνων, η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης δεν μπορεί παρά να είναι περιορισμένη. Πολύ περισσότερο όταν το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης έχει επίσης περιορισμένες συντονιστικές αρμοδιότητες, των οποίων η αποτελεσματική άσκηση επαφίεται στον… πατριωτισμό των αυτοδιοικητικών παραγόντων και των ιδιωτών που πρέπει να κινητοποιηθούν για να μην κινδυνέψουν περιουσίες αλλά και ανθρώπινες ζωές.
Τα όσα διαδραματίστηκαν στο πρόσφατο κύμα κακοκαιρίας που κατ’ ευφημισμόν αποκλήθηκε «Ελπίς» είναι άκρως χαρακτηριστικά, λένε όσοι κατοικοεδρεύουν στο κτίριο «Φάρος». Οι ιθύνοντες της Αττικής οδού διαβεβαίωναν πριν από το ξέσπασμα της έντονης χιονόπτωσης ότι δεν παρίστατο καμία απολύτως ανάγκη για να κλείσει ο δρόμος. Διέθεταν, κατά τα λεγόμενά τους, 37 εκχιονιστικά μηχανήματα που θα έμπαιναν σε λειτουργία μόλις ξεκινούσε η χιονόπτωση. Ο κ. Στυλιανίδης και οι συνεργάτες του δεν είχαν, όπως λένε, κανέναν λόγο να αμφισβητήσουν όσα τους μετέφεραν οι υπεύθυνοι του δρόμου, οι οποίοι ήταν και οι μόνοι που είχαν εικόνα της κατάστασης μέσα από τις κάμερες, αλλά εκ των υστέρων επιχείρησαν να ρίξουν την ευθύνη στην Τροχαία επειδή δεν διέκοψε την είσοδο των οχημάτων που εκείνοι έπρεπε να ζητήσουν!
Το πιο τραγελαφικό απ’ όλα, όμως, ήταν ότι τα εκχιονιστικά της Αττικής οδού δεν έκαναν την εμφάνισή τους τις κρίσιμες ώρες που έπρεπε να ανοίξουν τον δρόμο, επειδή έμειναν από καύσιμα! «Ημουν παρών στο Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων, όταν ο υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη Λευτέρης Οικονόμου έψαξε και βρήκε 200 λίτρα πετρέλαιο για να βγουν τα εκχιονιστικά της εταιρείας γύρω στις 5-6 το απόγευμα», θυμάται ο κ. Στυλιανίδης. «Ε, δεν μπορούσα να ελέγξω εγώ ο ίδιος, όπως μου είπαν κάποιοι εκείνες τις ημέρες, αν ένας τόσο μεγάλος οργανισμός είχε προμηθευτεί καύσιμα για να κινηθούν τα οχήματά του», λέει σε συνομιλητές του. «Εχω συμμετάσχει στον χειρισμό των πιο απίθανων κρίσεων σε όλο τον πλανήτη, αλλά αυτό ποτέ δεν περίμενα ότι θα το ζήσω! Και δεν υπάρχει κανένα εγχειρίδιο που να προβλέπει τι κάνει ένας υπουργός σε τέτοιες περιπτώσεις.
Πάει άραγε και ελέγχει ένα-ένα τα ντεπόζιτα; Δεν νομίζω», συμπληρώνει. Επιπροσθέτως, επικαλείται το παράδειγμα της Νέας Οδού, που συνεργάστηκε άψογα με την Πολιτική Προστασία και δεν εγκλωβίστηκε εκεί κανένα όχημα. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες που πέρασαν από την εκδήλωση του χιονιά στην πρωτεύουσα έχει έρθει στο φως της δημοσιότητας, κυρίως από το Διαδίκτυο, πληθώρα αναρτήσεων που εμφανίζουν τον κ. Στυλιανίδη να είναι «υπ’ ατμόν». Ορισμένοι «θέλουν» να τον διώχνει ο πρωθυπουργός για να ξαναφέρει στη θέση του τον κ. Νίκο Χαρδαλιά ή, εναλλακτικά, να καταργείται εκ νέου το υπουργείο που συστάθηκε το φθινόπωρο και να μεταφέρεται η Πολιτική Προστασία στην αρμοδιότητα του υπουργείου Αμυνας. Αλλοι πάλι «εμφανίζονται σίγουροι» ότι ο Κύπριος πολιτικός είναι έτοιμος να εγκαταλείψει το υπουργείο για να επιστρέψει στην Κύπρο και να διεκδικήσει την Προεδρία της χώρας.
Στη λεωφόρο Κηφισίας θεωρούν «διασκεδαστικές» και τις δύο εκδοχές, παρόλο που τουλάχιστον κάποιες εξ αυτών πιστεύουν ότι μπορεί να κινούνται από συμφέροντα που επιζητούν προσβάσεις για να ελέγξουν καταστάσεις και κυρίως να επηρεάσουν τις κατανομές των μεγάλων κονδυλίων οι οποίες είναι προγραμματισμένες να γίνουν το επόμενο διάστημα προκειμένου να αποκτήσει η Ελλάδα μια σύγχρονη και αποτελεσματική Πολιτική Προστασία.
«Οσμίζομαι ότι μου “την πέφτουν” για το 1,7 δισ. ευρώ του προγράμματος “Αιγίς”», εκμυστηρεύεται στο περιβάλλον του ο Κύπριος πολιτικός. Το «Αιγίς», που έχει ήδη πάρει από πέρυσι τον Ιούνιο την έγκριση του ΚΥΣΕΑ, είναι ένα γιγάντιο πρόγραμμα ολικής αναβάθμισης του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας στη χώρα μας με προϋπολογισμό 1,7 δισ. ευρώ, κονδύλια που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (595 εκατ.), το Ταμείο Ανάκαμψης (408 εκατ.) και το ΕΣΠΑ 2021-2027 (714 εκατ.).
Σε αυτό προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η προμήθεια σύγχρονων μέσων και ευφυών συστημάτων (ραντάρ κ.λπ.) για την πρόληψη, επεξεργασία και παρακολούθηση κρίσιμων δεδομένων που σχετίζονται με φαινόμενα φυσικών καταστροφών. Επίσης, δρομολογείται προμήθεια νέων εναέριων μέσων (αεροπλάνα, ελικόπτερα, drones), υπερσύγχρονων οχημάτων, πλωτών μέσων διάσωσης κ.ά. για την ενίσχυση του τομέα της δασοπυρόσβεσης, αλλά και την έγκαιρη επέμβαση και σε άλλες περιπτώσεις που κινδυνεύουν πολίτες. Θα χρηματοδοτηθεί επίσης η κατασκευή 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας, τα οποία υλοποιούνται μέσω ΣΔΙΤ. Οπως και εκπαιδευτικά προγράμματα που θα υλοποιηθούν από την Ακαδημία Πολιτικής Προστασίας (θα ανοίξει σύντομα τις πύλες της στα Βίλια Αττικής) και θα απευθύνονται σε εθελοντές, στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης και των ΟΤΑ και πολίτες.
«Ξέρω πώς λειτουργεί η πιάτσα»
«Μπορεί να μου καταμαρτυρούν ότι δεν ξέρω καλά την ελλαδική πραγματικότητα, αλλά πρέπει να γνωρίζουν ότι είμαι παλιός στην πολιτική και ξέρω πώς λειτουργεί η πιάτσα. Το έχω εξάλλου αποδείξει και με τον πακτωλό των κονδυλίων που χειρίστηκα ως επίτροπος, αλλά και με την παραίτηση που υπέβαλα το 1999 από την κυβέρνηση Κληρίδη διαμαρτυρόμενος για τον χειρισμό που αφορούσε καταγγελίες για διαφθορά υπουργού που αργότερα φυλακίστηκε», αναφέρει ο ίδιος. Μάλιστα, συνεργάτες του προσθέτουν ότι ένας από τους λόγους που δεν ανανεώθηκε το 2009 η θητεία του στην Κομισιόν ήταν επειδή συγκρούστηκε με την κυβέρνηση Αναστασιάδη για τις «χρυσές βίζες» σε αλλοδαπούς, που στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μέγα σκάνδαλο.
«Στην Αθήνα ήρθα για να μείνω και να δουλέψω, όπως μου το ζήτησε ο πρωθυπουργός», δηλώνει ο κ. Στυλιανίδης. Ανθρωποι από το περιβάλλον του διευκρινίζουν ότι «δεν υπήρχε διαμεσολαβητής για την υπουργοποίησή του, αφού με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχουν προσωπική γνωριμία και απευθείας επαφή. Γνωρίστηκαν πρώτη φορά το 2004, όταν ως απεσταλμένος του Γλαύκου Κληρίδη ήρθε στην Αθήνα για να ενημερώσει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη για το Σχέδιο Ανάν. Ακολούθησαν πολλές συναντήσεις τα επόμενα χρόνια που ο νυν πρωθυπουργός ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και είχε συνεργάτη του τον αείμνηστο Δημήτρη Στεφάνου, ο οποίος συνδεόταν φιλικά με τον Κύπριο πολιτικό που κατόπιν ορίστηκε επίτροπος».
Το rescEU και τα νέα Canadair
Οι επαφές τους συνεχίστηκαν και το περασμένο καλοκαίρι, όταν εξελίσσονταν οι μεγάλες πυρκαγιές. Ο κ. Στυλιανίδης, που έκανε διακοπές στη Θεσσαλονίκη, επικοινώνησε με τον πρωθυπουργό θέτοντας τον εαυτό του στη διάθεση της κυβέρνησης που αναζητούσε συνδρομή πυροσβεστικών μέσων από το εξωτερικό, και ειδικά από την Ευρώπη. Το μεγάλο επίτευγμά του, άλλωστε, όσο ήταν επίτροπος ήταν το ευρωπαϊκό σύστημα rescEU για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών μέσω του οποίου δίνονται οικονομικά κίνητρα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για να βελτιώσουν την πρόληψη των φυσικών καταστροφών και να ενισχύσουν τα εθνικά μέτρα προστασίας τους.
Με βάση τον υφιστάμενο σχεδιασμό, η Ελλάδα θα παραλάβει πολύ σύντομα δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα τύπου Canadair, τα οποία θα παραχθούν με 100% ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, επιπλέον των πέντε Canadair που θα παραληφθούν στη συνέχεια και θα πληρωθούν από εθνικούς πόρους. Επίσης, ειδικά φέτος, πέραν των ελικοπτέρων που μισθώνουμε κάθε χρόνο, η Πολιτική Προστασία θα έχει στη διάθεσή της δύο ελικόπτερα από τον στόλο του rescEU που θα σταθμεύουν στην Ελλάδα, η οποία θα λειτουργεί ως κόμβος του μηχανισμού για την ευρύτερη περιοχή. Με αυτές τις επιπλέον δυνάμεις, αλλά και την καλύτερη οργάνωση και τον συντονισμό όλων των συναρμοδίων, στο περιορισμένο σε αριθμό στελεχών επιτελείο που έχει στη διάθεσή του ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης επικρατεί αισιοδοξία ότι τα πράγματα θα κυλήσουν καλύτερα το φετινό καλοκαίρι με τις πυρκαγιές.
Το Κυπριακό και η φιλοδοξία
Και τα σενάρια που τον θέλουν να φεύγει για να διεκδικήσει την Κυπριακή Προεδρία στις εκλογές που θα γίνουν τον Φεβρουάριο του 2023; «Δεν έχουν βάση», αναφέρουν οι συνεργάτες του. Δεν κρύβουν, ωστόσο, ότι μιλά με αρκετούς και από διαφορετικές παρατάξεις στη Λευκωσία. Ούτε ότι δέχτηκε έμμεσες βολιδοσκοπήσεις να ανακοινωθεί ως μελλοντικός υπουργός Εξωτερικών, επειδή αυτό θα έδινε ώθηση στον προεδρικό υποψήφιο που θα εξασφάλιζε μια τέτοια συγκατάβαση. Από την άλλη, όμως, στην παρούσα φάση οι σταθερές απόψεις που έχει υπέρ της άμεσης ανάγκης για επίλυση του Κυπριακού δεν φαίνεται να είναι επικρατούσες.
Είναι όμως απόψεις που ο ίδιος τις θεωρεί βιωματικές καθώς μεγάλωσε δίπλα στην «πράσινη γραμμή» της Λευκωσίας και πέρασε τα περισσότερα παιδικά του καλοκαίρια στην ελεύθερη Κυρήνεια. Και είναι απόψεις εκπεφρασμένες από τον ίδιο τόσο κατά την περίοδο του Σχεδίου Ανάν όσο και των πρόσφατων συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, που τον έφεραν σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη.
Γι’ αυτό και μάλλον δύσκολα θα εκπληρωθεί η… τελευταία φιλοδοξία του στην πολιτική, που είναι να εκλεγεί στην Κύπρο ένας Πρόεδρος που θα αξιοποιήσει την ευκαιρία που θα έχει για να επανενώσει το νησί και ο κ. Στυλιανίδης να επιστρέψει για μόλις δύο χρόνια στις Βρυξέλλες ως επίτροπος, τον οποίο θα έχουν ορίσει από κοινού Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Ο ίδιος, άλλωστε, είναι 63 χρόνων και τονίζει κατηγορηματικά στους συνομιλητές τους: «Σε πέντε χρόνια, δηλαδή όταν γίνω 68, θα αποσυρθώ από τα δημόσια πράγματα».
