Ένα πάρα πολύ διαφορετικό καλοκαίρι τελειώνει δίνοντας τη θέση του σε μία εξίσου πρωτόγνωρη καθημερινότητα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Ούτε αυτές οι διακοπές ήταν ίδιες με το παρελθόν, ούτε και υπήρξαν για όλους. «Φορτώσαμε» πολλοί στις βαλίτσες φόβο και τις «ουλές» της καραντίνας, και σε μία ακόμη πιο αβέβαιη καθημερινότητα επιστρέφουμε.
Οδηγός μας στην επάνοδο, η αποδοχή – προσαρμογή, η επικοινωνία και το «μαζί» με τα απαιτούμενα πάντα μέτρα προστασίας, η ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς, η αποφυγή υπερπληροφόρησης και ενστερνισμού θεωριών συνωμοσίας, αλλά και η μερική μείωση προσδοκιών και ο καθορισμός πιο βραχυπρόθεσμων στόχων, τονίζει σε συνέντευξή της στο ygeiamou.gr η κυρία Μαρία Παπαδάκη, Ψυχολόγος, συνεργάτιδα του Metropolitan General.
Υπό το φως της έξαρσης που παρατηρείται το τρέχων διάστημα, έπειτα από μία σχετική αίσθηση «κατάκτησης» του ιού, η κυρία Παπαδάκη επισημαίνει πως δεν είναι μόνο το πώς διαχειριζόμαστε την επιστροφή μας σε αυτό το πλαίσιο, αλλά και το ψυχικό βάρος που έχει μείνει σε πάρα πολλούς ανθρώπους εξαιτίας της καραντίνας, και γενικότερα αυτού του τρομακτικού ιού. Μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δεν κατάφεραν να πάνε διακοπές -είτε από φόβο για τους ίδιους ή τα παιδιά τους, είτε γιατί είχαν ευπαθές άτομο στο οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε λόγω επιβαρυμένης οικονομικής κατάστασης.
«Ο ανθρώπινος οργανισμός αποβάλλει στις διακοπές την ψυχική κούραση, αποφορτίζεται και αλλάζει παραστάσεις. Αλλά και πέραν αυτού, αυτές ήταν διακοπές που ουσιαστικά οι περισσότεροι δεν απολαύσαμε -με την ατομική υγιεινή σε πρώτο πλάνο και τη διαρκή αγωνία εάν τηρούνται σωστά τα μέτρα, εάν οι γύρω μας φορούν σωστά τη μάσκα, εάν είναι όλα αποστειρωμένα-, την ίδια στιγμή που στον αντίποδα καταγράφονταν φαινόμενα μεγάλου συγχρωτισμού γεγονός που προκαλούσε περαιτέρω άγχος και σύγχυση.
Πώς να θωρακίσουμε την ψυχή μας
Και τώρα, στην επιστροφή, νέα πρόκληση με το δεύτερο κύμα και το «βομβαρδισμό» εξελίξεων που εντείνουν το φόβο και το άγχος. Το φόβο για την απώλεια ελέγχου. «Αφού τα πηγαίναμε καλά. Αφού εμείς ακολουθούμε τα μέτρα. Ποιος φταίει;» ερωτήματα, μεταξύ άλλων, που οδηγούν σε συγκρούσεις και εντάσεις μεταξύ των συνανθρώπων, αναφέρει η κυρία Παπαδάκη.
Μία μεγάλη αβεβαιότητα και ανασφάλεια (για την υγεία μας, τα οικονομικά, την ανεργία) που μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες περιπτώσεις στην εμφάνιση αγχώδους ή καταθλιπτικής διαταραχής. Το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί, αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης διαταραχής πανικού, με αγοραφοβία ή άνευ, περισσότερων φοβιών, αλλά και ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών παρουσία κάποιας προδιάθεσης.
Συνεπώς, όλο το πλαίσιο ήταν αυτή τη φορά διαφορετικό. Το πριν, η ίδια η περίοδος των διακοπών, και η επάνοδός μας για την οποία η κυρία Παπαδάκη παραθέτει έναν «οδηγό» ψυχολογικής διαχείρισης.
Ενημέρωση από τη σωστή πηγή – Όχι στην υπερέκθεση
Πρώτη και κύρια συμβουλή της είναι η ενημέρωσή μας από πιστοποιημένους φορείς για την εξέλιξη της πανδημίας και όχι σε μεγάλη συχνότητα. Επιλέγουμε ιδανικά μία φορά την ημέρα να ενημερωθούμε για τις εξελίξεις από έγκυρα μέσα και τα αρμόδια υπουργεία και ακολουθούμε τις συμβουλές και οδηγίες από τον ιατρικό τομέα.
Είναι καίριας σημασίας να αποφύγουμε την υπερέκθεση και υπερπληροφόρηση διότι κατ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η καταστροφολογία και η απαισιοδοξία και απομακρυνόμαστε ουσιαστικά από τη σωστή ενημέρωση για τον κορωνοϊό.
Αναγνώριση – αποδοχή = Προσαρμογή
Πρέπει να αναγνωρίσουμε και να αποδεχτούμε τον ιό. «Ο ιός υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει μέχρι να βρεθεί η θεραπεία. Δεν πρέπει να ζούμε με το φόβο του, αλλά να προσαρμόσουμε την καθημερινή μας ρουτίνα πάνω σε μία διαφορετική βάση» αναφέρει η κυρία Παπαδάκη, εξηγώντας πως δεν μπορούμε να περιμένουμε να εξαφανιστεί ο ιός για να επιστρέψουμε σε μία καθημερινότητα, στη δουλειά, στα σχολεία.
Ενημερωνόμαστε και ακολουθούμε τις εισηγήσεις των Αρχών αναφορικά με τους χώρους εργασίας, τα σχολεία, και εξετάζουμε ποιες διαφορετικές συνήθειες μπορούμε να εντάξουμε στη ζωή μας για να γίνει λίγο πιο εποικοδομητική μέσα στις νέες αυτές συνθήκες. Δεν μπορούμε να πούμε εφόσον υπάρχει ο ιός δεν θα ξαναβγώ από το σπίτι· πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτό το νέο πλαίσιο χωρίς να αποξενωθούμε.
«Άρα λοιπόν τον αποδεχόμαστε. Δεχόμαστε ότι ο ιός υπάρχει και εμείς θα προσπαθήσουμε να συνυπάρχουμε» επισημαίνει η κυρία Παπαδάκη.
Μακριά από θεωρίες συνωμοσίας
Κάτι ακόμη που θα βοηθήσει στην προστασία της ίδιας της υγείας μας πάνω απ’ όλα είναι να μη συμμετέχουμε σε θεωρίες συνωμοσίας. Βιώνουμε μία κατάσταση πρωτόγνωρη και πολλοί άνθρωποι προσπαθούν ουσιαστικά μέσα από τις θεωρίες αυτές να αποκαταστήσουν μία αίσθηση ελέγχου. Όμως ο σωστός δρόμος είναι να ακολουθήσουμε τις οδηγίες των Αρχών και συν τις άλλοις έχει φανεί ότι αυτές οι θεωρίες φέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα σε όσους τις ενστερνίζονται και υποστηρίζουν «εγώ δεν θα κολλήσω». Και όμως προσβλήθηκαν από τον κορωνοϊό και οι περισσότεροι είναι νέοι.
Μειώνουμε προσδοκίες – Βραχυπρόθεσμοι στόχοι
Πολύ σημαντικό, όπως επισημαίνει η κυρία Παπαδάκη, είναι επίσης να μειώσουμε μερικώς τις προσδοκίες. Τι εννοούμε με αυτό;
Επειδή υπάρχει η κρίση της πανδημίας θα μπορούσε κάποιος μέσα του να αποδεχθεί πως τα οικονομικά δεδομένα θα πληγούν, κάποιοι από τους στόχους, επαγγελματικοί ή μη, θα καθυστερήσουν ή μπορεί και να μην πραγματοποιηθούν. «Μη θεωρηθεί ότι δεν βάζουμε στόχους και δεν έχουμε και βλέψεις και σχέδια. Αλλά μειώνουμε λίγο τις προσδοκίες γιατί θα μειωθεί έτσι και η ματαίωση που θα νοιώσουμε», αποσαφηνίζει.
Σε κάποια επαγγέλματα παραδείγματος χάριν ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας θα είναι μεγαλύτερος. «Δεν φταίμε εμείς, συνέβη λόγω της πανδημίας ας θυμόμαστε. Και δεν είμαστε μόνοι. Ας μειώσουμε λίγο αυτά που έχουμε προγραμματίσει, ας κάνουμε ένα νέο οργανόγραμμα, και σιγά-σιγά ας πορευτούμε με πιο βραχυπρόθεσμους στόχους», συμβουλεύει η κυρία Παπαδάκη.
Επικοινωνία – Εξωτερίκευση
Ιδιαίτερη σημασία για την ψυχική μας υγεία έχει να μοιραζόμαστε τα συναισθήματά μας. Βιώνουμε τώρα πολύ έντονα το θυμό, το άγχος, το φόβο και αυτά τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει να εξωτερικεύονται με την επικοινωνία μας με άλλους ανθρώπους, αλλά και με την άσκηση που έχει πολύ ευεργετικά οφέλη ως προς τη χαλάρωση και αποσυμπίεση.
Τα αρνητικά συναισθήματα δεν πρέπει να συσσωρεύονται γιατί θα εκδηλωθούν εν τέλει με κάποιο διαφορετικό τρόπο -είτε κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα, είτε με διαταραχές στον ύπνο, είτε σε κάποια διατροφική διαταραχή (ανορεξία ή συναισθηματική υπερφαγία).
Να κρατάμε την επαφή με τους γύρω μας, να επικοινωνούμε, να συζητάμε όσα νιώθουμε, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας που μας δίνει ευτυχώς πολλούς τρόπους επαφής. Εάν, ωστόσο, διαπιστώσουμε πως η επικοινωνία δεν μας βοηθά ιδιαίτερα, και βλέπουμε ότι το άγχος μας, το στρες και κάποιες διαταραχές έχουν αυξηθεί σε σημαντικό ποσοστό, τότε απευθυνόμαστε σε κάποιον ειδικό.
Επαναπροσδιορίζουμε τη ζωή μας
Η δύσκολη κατάσταση την οποία βιώνουμε προσφέρει ταυτόχρονα μία ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή μας και τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε, τόσο με τον εαυτό μας, όσο και με τους άλλους. Ας αναρωτηθούμε: Εφόσον υπάρχει τώρα αυτή η κατάσταση πώς μπορώ εγώ να λειτουργήσω σε αυτό το πλαίσιο;
Ας αφιερώσουμε χρόνο στον εαυτό μας και ας συλλογιστούμε πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα καινούριο πρόγραμμα, μία καινούρια καθημερινότητα, πώς μπορούμε να αλλάξουμε κάποιες συνθήκες χωρίς να κάνουμε μόνο αρνητικές σκέψεις. «Γιατί ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα επηρεάζει καταλυτικά τον τρόπο που αισθανόμαστε» σημειώνει η κυρία Παπαδάκη.
Φυσικά είναι ουτοπικό να πούμε ότι σκεφτόμαστε μόνο θετικά και απαιτείται μία ισορροπία, προσθέτει. «Αλλά ας αντικαταστήσουμε κάποια αρνητικά με θετικά. Ας σκεφτούμε λίγο ψύχραιμα. Να πάρουμε μία ελπίδα ότι θα τα καταφέρουμε, θα το ξεπεράσουμε, γιατί και όλες αυτές οι αρνητικές σκέψεις εντείνουν την κορτιζόλη που είναι και η βασική ορμόνη του στρες» επισημαίνει.
«Αντιδρούμε» – Δεν παραιτούμαστε
Πολύ σημαντικό εξίσου είναι να παραμείνουμε ενεργοί, ο άνθρωπος όσο μπορεί να προσπαθήσει να αντιδρά. Όχι, φυσικά, αρνητικά και ενάντια στα μέτρα, αλλά αντιθέτως να προσπαθήσουμε να τα εντάξουμε στη ζωή μας και να μην επηρεάσουμε σε μεγάλο βαθμό την ποιότητά της. Να μην παραιτηθούμε δηλαδή κατά κάποιο τρόπο.
«Υπάρχει ο ιός αλλά δεν σταματάμε να ζούμε. Και να συνειδητοποιήσουμε και τι αξία έχει η ζωή μας όταν βλέπουμε τόσο κοντά το θάνατο. Γιατί η πανδημία αυτό μας έδειξε, ότι είναι θανατηφόρα, άρα ας εκτιμήσουμε την κάθε μέρα έστω και με αυτή τη δυσκολία που υπάρχει, και να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε και την υγεία τη δική μας και των ανθρώπων που είναι δίπλα μας» λέει η κ. Παπαδάκη.
Γονείς και μάσκες στο σχολείο
Ως προ το χειρισμό εκ μέρους των γονέων της εξίσου πρωτόγνωρης κατάστασης με τη χρήση μάσκας από τα παιδιά στο σχολείο, η κυρία Μαρία Παπαδάκη υπογραμμίζει πως αυτό είναι κάτι που δεν τελεί υπό τον έλεγχό μας και πρώτη και κύρια επισήμανση είναι η ανάγκη να είναι οι γονείς ψύχραιμοι και να μην μεταφέρουν άγχος στο παιδί.
Είναι πολύ σημαντικό για την ψυχική υγεία των παιδιών να ανοίξουν τα σχολεία, και δεδομένου ότι τα παιδιά τώρα αναπτύσσονται και η ψυχολογία τους διαμορφώνεται σιγά-σιγά δεν θα υπάρξει κάποια αρνητική επιρροή στην ψυχολογία τους λόγω της μάσκας. Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα αντιδράσουν σωστά οι ίδιοι οι γονείς, καθώς τα παιδιά αντιδρούν όπως και οι γονείς τους.
Θα πρέπει να αποφευχθούν συζητήσεις και ενδείξεις πανικού μπροστά στα παιδιά. Εάν ακούσει το παιδί από τη μαμά εκφράσεις όπως ‘το παιδί μου δεν μπορεί να αναπνεύσει’, αμέσως θα το εκλάβει ως φόβο και θα το κρατήσει μέσα του, σημειώνει η κυρία Παπαδάκη και προσθέτει: «Ναι, δυστυχώς τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να φορέσουν μάσκα στο σχολείο. Ας προσπαθήσουμε να το μετατρέψουμε σε κάτι πιο θετικό και να τα αφήσουμε να επιλέξουν εκείνα το σχέδιο της μάσκας που επιθυμούν ή ακόμα και να το κατασκευάσουμε μαζί τους. Οπωσδήποτε θα πρέπει οι γονείς να επεξηγήσουν ακριβώς τους λόγους και την κατάσταση που θα επικρατεί. Σε αυτό θα βοηθήσουν και οι εκπαιδευτικοί με τη σειρά τους».
