Η θεραπεία του καρκίνου και η γονιμότητα είναι δύο θέματα που από μόνα τους συνοδεύονται από δεκάδες ερωτήματα, ίσως κάποιες φορές και μύθους. Τί γίνεται ωστόσο με την γνώση που έχουμε γύρω από την γονιμότητα σε ογκολογικούς ασθενείς και τις διαθέσιμες επιλογές τους σε περίπτωση που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία;
Τα νέα είναι θετικά, καθώς σύμφωνα με τους ειδικούς η συνεργασία ογκολόγων και γυναικολόγων με εξειδίκευση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με νεοπλασίες που ξεπέρασαν το πρόβλημα της υγείας τους να κάνουν πραγματικότητα το όνειρο απόκτησης ενός παιδιού.
Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική αν αναλογιστεί κάποιος ότι τα τελευταία χρόνια όχι μόνο αυξάνεται ο αριθμός των νέων περιστατικών κάθε χρόνο (μέχρι το 2035 μάλιστα εκτιμάται ότι τα νέα περιστατικά ανά έτος θα φθάνουν τα 24 εκατ.) αλλά μειώνεται και η ηλικία εμφάνισής τους. Είναι ενδεικτικό άλλωστε πως μόνο στην Ελλάδα 5.000 γυναίκες διαγιγνώσκονται ετησίως με καρκίνο του μαστού, εκ των οποίων το 1/ 4 βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία.
“Η γονιμότητα φαίνεται ότι είναι ένα θέμα που απασχολεί τις γυναίκες που νοσούν. Ωστόσο υπάρχει έλλειμμα ενημέρωσης των ογκολογικών ασθενών για την επίπτωση των θεραπειών στη γονιμότητα, αλλά και τη δυνατότητα διατήρησής της”, σχολίασε η κα Ελένη Γαλάνη, Παθολόγος – Ογκολόγος, Αναπλ. Διευθύντρια, Β’ Ογκολογική Κλινική “Metropolitan Hospital”, στο πλαίσιο σχετικής συνέντευξης τύπου με θέμα: “Η Γονιμότητα σε Ογκολογικούς ασθενείς: υπάρχει δυνατότητα τεκνοποίησης μετά την θεραπεία; Συστάσεις, νέες εξελίξεις, παραδείγματα”.
Σύμφωνα με διαδικτυακή έρευνα για την γονιμότητα και τον καρκίνου του μαστού, που διεξήχθη με τη συμμετοχή 657 γυναικών κάτω των 40 ετών και δημοσιεύθηκε και στο Medscape, μία στις δύο γυναίκες (57%) που είχε επιζήσει του καρκίνου ανησυχούσε για τη γονιμότητά της στο μέλλον, ενώ ένα 29% ήταν διατεθειμένες να επιλέξουν μία λιγότερο τοξική θεραπεία για να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους, ακόμη κι αν υπήρχε αυξημένος κίνδυνος υποτροπής της νόσου.
“Το ζήτημα που αφορά στην γονιμότητα ανθρώπων που έχουν υποβληθεί σε θεραπείες για την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι εξαιρετικά ευαίσθητο. Πρόκειται για μια σημαντική ομάδα ασθενών που χρειάζεται υποστήριξη. Η MSD έχοντας δραστηριότητα και στους δύο τομείς, της ογκολογίας και της γονιμότητας, ανέλαβε την πρωτοβουλία να ενώσει αυτές τις δύο επιστημονικές κοινότητες προς όφελος των ασθενών. Μέσα από τη συνεργασία των ειδικών επιστημόνων τόσο μεταξύ τους όσο και – από κοινού – με τους ασθενείς, μπορεί να δοθεί λύση στο πρόβλημα που ταλαιπωρεί πολύ κόσμο” ανέφερε ο Δρ Λάζαρος Πουγγίας, Ιατρικός Διευθυντής της φαρμακευτικής εταιρείας MSD Ελλάδας.
Στη σύσταση των διεθνών επιστημονικών εταιρειών, προς τους ασθενείς, να συμβουλεύονται τους θεράποντες ιατρούς τους αναφέρθηκε από την πλευρά της η κα Αμάντα Ψυρρή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ογκολογίας. Πιο συγκεκριμένα, όπως υπογράμμισε: “Οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) και της Διεθνούς Εταιρείας για τη Διατήρηση της Γονιμότητας (ISFP), συνιστούν σε ογκολογικούς ασθενείς που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία να συμβουλεύονται τον ιατρό τους, τη στιγμή της διάγνωσής τους, για τις πιθανές επιπτώσεις της θεραπείας στην αναπαραγωγική τους υγεία. Επίσης, συμβουλεύουν να απευθύνονται σε γυναικολόγο με εξειδίκευση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή προκειμένου να ενημερωθούν για τις επιλογές που έχουν στη διατήρηση της γονιμότητας”.
Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Την ίδια ώρα, σημαντικό είναι οι ασθενείς με νεοπλασίες που ξεπέρασαν το πρόβλημα της υγείας να γνωρίζουν πως πως οι νέες, εξελιγμένες μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μπορούν να τους βοηθήσουν στις προσπάθειές τους για δημιουργία οικογένειας.
Άλλωστε, όπως σχολίασε ο Δρ Βασίλης Αθανασίου, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος εξειδικευμένος στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, «η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία, απ’ ό,τι στο παρελθόν, είναι μια τάση που αυξάνεται στις ανεπτυγμένες χώρες, καθώς πολλές γυναίκες και ζευγάρια σήμερα αναβάλλουν την απόκτηση παιδιού λόγω σπουδών, καριέρας, οικονομικών ζητημάτων και προβλημάτων υγείας». Όμως, η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται πολλά χρόνια πριν την εμμηνόπαυση και αρχίζει να γίνεται εμφανής, σε πολλές περιπτώσεις, από την ηλικία των 35 ετών, ενώ ταυτόχρονα με την πάροδο της ηλικίας αυξάνεται και το ποσοστό των αυτόματων αποβολών.
Όπως αναφέρουν οι ειδικοί επιστήμονες, πέντε βασικοί τύποι καρκίνου επηρεάζουν το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας: ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος των ωοθηκών, ο καρκίνος της μήτρας, ο καρκίνος του κόλπου και του αιδοίου.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τον Καρκίνο (EUCAN), στην Ελλάδα, το 2012, εκτιμάται ότι υπήρχαν 421 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Την ίδια χρονιά, εκτιμάται ότι υπήρχαν 915 νέες περιπτώσεις καρκίνου των ωοθηκών στην Ελλάδα.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η τρίτη πιο κοινή κακοήθεια στις γυναίκες παγκοσμίως. Η συχνότητα ποικίλλει σημαντικά μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Ωστόσο, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στις αναπτυσσόμενες χώρες, και ο δέκατος πιο κοινός στις ανεπτυγμένες χώρες. Ομοίως, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη αιτία θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο στις γυναίκες στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά δεν συγκαταλέγεται στις 10 πρώτες αιτίες στις ανεπτυγμένες χώρες.
Ωστόσο, η εξέλιξη της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να προσφέρει αρωγή και να αποτελέσει λύση και για τους ογκολογικούς ασθενείς. «Η χρήση αποτελεσματικών πρωτοκόλλων διέγερσης των ωοθηκών πριν τη χημειοθεραπεία ή και την ακτινοθεραπεία, η κατάψυξη των εμβρύων, των ωαρίων ή του σπέρματος με πολύ υψηλά ποσοστά επιβίωσης μετά την απόψυξη και η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού είναι μερικές από τις μεθόδους που δίνουν την ευκαιρία στους ασθενείς να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους», ανέφερε ο κ. Ιωάννης Ζερβομανωλάκης, MD, PhD, MBA, MPH, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Βόννης, εξειδικευμένος στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. Προϋπόθεση αποτελεί η συνεργασία ογκολόγων και γυναικολόγων με εξειδίκευση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, συμπλήρωσε ο ίδιος.
Αξίζει να αναφερθεί ότι με την πρόοδο της επιστήμης και την κυκλοφορία νέων αποτελεσματικών φαρμάκων, πολλές ογκολογικές παθήσεις θεραπεύονται αν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν εγκαίρως. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες που επέζησαν του καρκίνου του μαστού αποτελούν το ένα τρίτο όσων ζουν με καρκίνο τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό ακολουθείται από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
