Η συμβολή της αυτοδιοίκησης στο σύγχρονο κράτος

275

Στην πολυεπίπεδη κρίση που βιώνουμε, οι πολίτες χρειάζονται όσο ποτέ άμεσες, εφαρμόσιμες και ριζοσπαστικές αλλαγές που το κεντρικό κράτος αδυνατεί να κάνει πράξη. Σε μια τέτοια εποχή, ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει η τοπική αυτοδιοίκηση είναι κομβικός.

Το υπερσυγκεντρωτικό κράτος, παρά το ευρωπαϊκό παράδειγμα, ανέκαθεν αντιμετώπιζε επιπόλαια και επιφανειακά την αυτοδιοίκηση, προχωρώντας ανά καιρούς σε άστοχες και δυσλειτουργικές μεταρρυθμίσεις που αντί να την εκσυγχρονίζουν, την γυρίζουν τελικά χρόνια πίσω.

Και πώς μπορεί η αυτοδιοίκηση να παράγει πραγματικό έργο και να είναι δίπλα στον πολίτη, όταν λειτουργεί χωρίς τους απαραίτητους πόρους, υπό καθεστώς οικονομικής ασφυξίας, χαμένη στη γραφειοκρατία και υπο το βάρος της διοικητικής υπερφόρτωσής της; Όταν δεν έχει πραγματική αυτονομία και διαρκώς ισοπεδώνεται λειτουργικά και θεσμικά από το ίδιο το κράτος που αγνοεί τις σημαντικές δυνατότητές της στην εξυγίανση της χώρας;

Ενδεικτικά, η χρηματοδότηση των Δήμων, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία στην Ελλάδα ανέρχεται στο 3,7% του ΑΕΠ, όταν στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 11,2% του ΑΕΠ, ενώ οι δημόσιες επενδύσεις που υλοποιούνται μέσω ΟΤΑ είναι μόλις 13% όταν στις χώρες του ΟΟΣΑ ο μέσος όρος είναι 52%. Παράλληλα, σήμερα για να τελεσφορήσει ένα έργο τοπικού χαρακτήρα όπως ένας νέος παιδικός σταθμός ή η διευθέτηση ενός ρέματος μιας συνοικίας, πάρα την έγκρισή του από την οικεία δημοτική ή περιφερειακή αρχή, χρειάζεται να παραμείνει για χρόνια στα συρτάρια του αρμόδιου Υπουργείου περνώντας μέσα από μια πληθώρια γραφειοκρατικών εμποδίων και νομικών κωλυμάτων για να ξεκινήσει η δημοπράτησή του τελικά.

Η επιτομή των παραπάνω ήρθε με το νομοσχέδιο «Κλεισθένης Ι» που υπερήφανος υπέγραψε ο κ. Σκουρλέτης. Ένα νομοσχέδιο που όχι απλώς δεν ενισχύει τους δήμους αλλά τους οδηγεί σε ακυβερνησία και διοικητικό χάος θεσπίζοντας την απλή αναλογική χωρίς χωρίς το όριο του 3%.  Αδιαφορώντας για τις προτάσεις που κατέθεσε η αυτοδιοίκηση, ο κ. Σκουρλέτης πειραματίστηκε με τους δήμους. Άραγε ένας επιχειρηματίας σε ένα νησί ή ένας κάτοικος παραμεθόριου δήμου έχει ως βασικό πρόβλημα τον τρόπο εκλογιμότητας της τοπικής διοίκησης;

Σε όλη την Ευρώπη, είναι κοινώς αποδεκτό πως η συσσώρευση αρμοδιοτήτων στην κεντρική διοίκηση έχει αποτύγχει και η αυτοδιοίκηση μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην βιώσιμη ανάπτυξη και εξυγίανση της χώρας. Είναι αυτή που γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα τα πραγματικά προβλήματα των τοπικών κοινωνιών, με βάση τις συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές, γεωγραφικές και οικονομικές συνθήκες τους και να έτσι είναι ικανή να αποφασίσει η ίδια για τις αναγκαίες πολιτικές που χρειάζονται.  

Είναι σίγουρο όμως πως αν δεν γίνουν καινοτόμες μεταρρυθμίσεις, ακολουθώντας την επιτυχία των αντίστοιχων ευρωπαϊκών μοντέλων, η παρακμή θα συνεχιστεί: Αναζήτηση νέων πηγών οικονομικής ενίσχυσης όπως η χρηματοδότηση μέσω έργων ΣΔΙΤ από ιδιώτες που επιθυμούν να επενδύσουν σε «πράσινα» έργα, αύξηση της απορροφητικότητας των κονδυλίων ΕΣΠΑ για μεγάλα τοπικά έργα, δυνατότητα αξιοποίησης της ανεκμετάλλευτης ακίνητης περιουσίας του κράτος από τους δήμους με τεράστια οφέλη σε τουρισμό και επιχειρηματικότητα, δημιουργία «έξυπνων πόλεων» με ενεργειακή επάρκεια για τη συντήρησή τους και ενίσχυση των ευρωπαϊκών δια-δημοτικών συνεργασιών.

Η αυτοδιοίκηση αποτελεί την ραχοκοκαλιά μιας χώρας που σέβεται τους πολίτες της, προστατεύει τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και επαινεί την συμμετοχή τους στα κοινά. Ένα σύγχρονο κράτος οφείλει να έχει τις τοπικές κοινωνίες, όχι απλώς μαζί του αλλά οργανικό κομμάτι του, αν θέλει να επιτύχει την τοπική παραγωγικότητα, την ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας, την προσέλκυση επενδύσεων, την προαγωγή του τουρισμού και του πολιτισμού.

Από κάτι μικρότερο, την ανάπτυξη και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών μπορεί να τελικά να έλθει το μεγαλύτερο, η οικονομική, τεχνολογική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας που μέχρι στιγμής το κεντρικό κράτος έχει αποτύχει να πραγματοποιήσει.

*Τελειόφοιτος φοιτητής ΕΜΠ, μέλος πολιτικής νεολαίας (ΟΝΝΕΔ) και δημοτικής παράταξης.