Γράφει ο Δημήτρης Ε. Θωμάς.
Τηλεοπτικός σταθμός της Τουρκίας με εθνικιστική γραμμή και ρητορική, αλλά και στενούς δεσμούς με τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ξέθαψε γεωγραφικό χάρτη ηλικίας 12 ετών, στον οποίο παρουσιάζονται οι σφαίρες επιρροής της Τουρκίας το 2050 να εκτείνονται, από τη νοτιό – ανατολική Ευρώπη, τη Λιβύη και τη βόρειο Αφρική, περιλαμβανομένου και του Λεβάντ, ως τον Περσικό Κόλπο, τον Καύκασο και την κεντρική Ασία. Το τουρκικό δίκτυο TGRT, θυγατρική εταιρεία της Ihlas Holding, που έχει κερδίσει μεγάλα κρατικά συμβόλαια, χρησιμοποίησε το χάρτη με αφορμή την πρόσφατη ήττα των Αρμενίων από το Αζερμπαϊτζάν, για να προωθήσει την πολιτική που περιλαμβάνεται στην ατζέντα στενών συμβούλων του Προέδρου Ερντογάν.
Η τηλεοπτική ανάδειξη του χάρτη που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε βιβλίο του ιδρυτή της Stratfor, Τζορτζ Φρίντμαν, ακολούθησε το κάλεσμα παντουρκισμού της καθημερινής εφημερίδας Turkiye, που ανήκει επίσης στον όμιλο Ihlas, και είναι τέταρτη σε αριθμό αναγνωστών στην Τουρκία, που επιθυμεί η νίκη του Αζερμπαϊτζάν έναντι των Αρμενίων να αποτελέσει το έναυσμα για το σχηματισμό μια στρατιωτικής συμμαχίας μεταξύ κρατών που έχουν στους κόλπους τους τουρκικούς και τουρκόφωνους πληθυσμούς. Σε μια χώρα που είναι μετά την Κίνα η δεύτερη σε φυλακίσεις δημοσιογράφων, ο όμιλος Ihlas δεν θα τολμούσε να προχωρήσει σε τέτοια δημοσιεύματα και κηρύγματα παντουρκισμού, χωρίς να έχει την έγκριση της κυβέρνησης και του καθεστώτος.
Τα δημοσιεύματα και ο χάρτης αποτελεί απόδειξη των προσπαθειών της Τουρκίας να εκμεταλλευθεί την κατάσταση στον Καύκασο και την ήττα των Αρμενίων, και να παρουσιάσει το Αζερμπαϊτζάν και κατ’ επέκταση την Τουρκία ως εναλλακτική οδό διασύνδεσης της κεντρικής Ασίας με την Ευρώπη και τη Δύση, παραμερίζοντας άλλες διόδους που ελέγχονται από τη Ρωσία και το Ιράν. Το Τουρκμενιστάν αναγνώρισε πρώτο τη νέα πραγματικότητα, να βελτιώσει τις σχέσεις του με το Αζερμπαϊτζαν και να συμφωνήσει στη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κασπίας με τους Αζέρους. Η Τουρκία προωθεί τη δημιουργία αγωγού που θα παρακάμπτει τη Ρωσία και το Ιράν και τροφοδοτεί την Ελλάδα και τη Βουλγαρία.
Επιπλέον το Αζερμπαϊτζάν συμφώνησε με το Αφγανιστάν και το Τουρκμενιστάν να δημιουργηθεί η μεταφορική οδός Lapis Lazuli, που θα συνδέει την κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα με την Τουρκία. Το Καζακστάν έχει ήδη ξεκινήσει τις εξαγωγές χαλκού προς την Τουρκία μέσω Αζερμπαϊτζάν, εξελίξεις οι οποίες έχουν ανησυχήσει σφόδρα τις κυβερνήσεις της Ρωσίας και του Ιράν. Κάποιοι πάντως εκτιμούν ότι η τηλεοπτική μετάδοση του παντουρκικού χάρτη έγινε με σκοπό την ενίσχυση της εθνικιστικής προπαγάνδας στην Τουρκία από μια κυβέρνηση που δείχνει να φθίνει σε δημοφιλία και στις δημοσκοπήσεις.
Οι περισσότεροι Ρώσοι και Ιρανοί αναλυτές θεωρούν μάταιοι τη δημοσίευση του τουρκικού χάρτη. Όμως δεν παρέλειψαν να παρατηρήσουν ότι ο παλαιότερος χάρτης του George Friedman περιελάμβανε όχι μόνο το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας που είναι ο Καύκασος, αλλά και την Κριμαία, αλλά και ότι οι τουρκικές σφαίρες επιρροής περικυκλώνουν το Ιράν. Τους τελευταίους μήνες Τουρκία και Ουκρανία συμφώνησαν σε συνεργασία στον τεχνολογικό τομέα στρατιωτικών εφαρμογών, που έχουν σχέση με στρατιωτικές μηχανές, αεροναυπηγική, μη επανδρωμένων ιπτάμενων οχημάτων, πυραύλων, ραντάρ, ρομπότ, πυραύλους κρουζ, συστήματα επιτήρησης και δορυφόρους. Η Τουρκία αρνείται να αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, και επικρίνει την υποστήριξη της Μόσχα προς φιλό – ρώσους, ρωσόφωνους και Ρώσους παραστρατιωτικούς στην Ουκρανία.
Οι περισσότεροι Ρώσοι αναλυτές υποβαθμίζουν τη σημασία του παντουρκικού χάρτη, όμως Αντρέι Κρασώφ, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του ρωσικού Κοινοβουλίου προειδοποιεί ότι, οι Τούρκοι δοκιμάζουν την αποφασιστικότητα της Ρωσίας και τις στρατιωτικές της δυνατότητες, και τονίζει ότι αν η Άγκυρα παρεκτραπεί θα λάβει το μάθημα της. Όλα δείχνουν ότι η Τεχεράνη παρακολουθεί με προσοχή της εξελίξεις, γνωρίζει πολύ καλά τις τουρκικές φιλοδοξίες, ενώ η Ισλαμική Δημοκρατία ανέμενε εδώ και καιρό τις τουρκικές κινήσεις στη διεθνή σκακιέρα, παρ’ ότι φαίνεται ότι αιφνιδιάστηκε από τη νέα σύγκρουση Αρμενίων – Αζερμπαϊτζάν και τις πρόσφατες εξελίξεις στον Καύκασο.
Τον τελευταίο καιρό το Ιράν ενισχύει τη ναυτική του παρουσία στην Κασπία Θάλασσα και αναπτύσσει δεσμούς με το πολεμικό ναυτικό άλλων χωρών της ευρύτερης λεκάνης της Κασπίας όπως η Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν και το Καζακστάν. Η Τεχεράνη θεωρεί το χάρτη που μετέδωσε το τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο ως μία ακόμη πρόκληση της Τουρκίας. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάγνωση ποιήματος από τον Ερντογάν σε παρέλαση στο Μπακού που ζητούσε την επιστροφή εδαφών από το Ιράν στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά και ραδιοφωνική εκπομπή του αραβόφωνου τουρκικού ραδιοφώνου, που ζητά την απόσχιση της πλούσιας σε πετρέλαιο επαρχίας Κουζεστάν του Ιράν, λόγω αραβόφωνου πληθυσμού. Η Τουρκία επίσης κατηγορεί το Ιράν ότι συνεργάζεται με Κούρδους βαρώνους ναρκωτικών για την απαγωγή Αράβων από την Κωνσταντινούπολη που επιδιώκουν την απόσχιση φερόμενων ως αραβικών εδαφών από το Ιράν.
Ιρανοί αναλυτές υποβαθμίζουν τη σημασία των τουρκικών προκλήσεων, όμως το πρακτορείο Ειδήσεων FARS του Ιράν προειδοποιεί τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν ότι θα έχει την τύχη του πρώην Προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρζι, υπενθυμίζοντας του ότι οι Ιρανοί των προειδοποιήσαν και τον έσωσαν, κατά τη διάρκεια της τελευταίας απόπειρας πραξικοπήματος στην Τουρκία.
