Στις 31 Ιουλίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη.
Ο Ίων δεν ήταν ένα πράγμα.
Δεν ήταν αμιγώς ένας διανοούμενος. Στον διάλογό του με τον Σκληρό το καταθέτει ευθαρσώς: «Εγώ δε γνώρισα τον Χέγκελ, ούτε έμαθα τι πάει να πει διαλεχτική και μεταφυσική μέθοδος.»
Δεν ήταν αμιγώς ένας πολιτικός. Δεν του άρεσε να βγαίνει και να τρέχει προς άγραν ψήφων.
Επίσης είναι άλλος ο Δραγούμης από το 1902 ως το 1914 όπου κυριαρχεί μέσα του ο Εθνικισμός και άλλος ο Δραγούμης από το 1917 ως το 1919 όπου κυριαρχεί μέσα του περισσότερο ο κοινωνισμός και ο αναρχισμός.
Εμείς που ασχολούμαστε με τις ιδέες μας ενδιαφέρει να παρουσιάσουμε τις πιο ενδιαφέρουσες από αυτές για να τις γονιμοποιήσουμε στο τώρα και στο σύγχρονο πατριωτικό κίνημα.
Ο Ίων Δραγούμης ήταν αντιελιτιστής. Όντας γόνος μεγαλοαστικής οικογενείας θα μπορούσε να κάνει αυτό που πράττουν και οι σύγχρονες ελίτ. Να είναι δηλαδή αποκομμένος από την πραγματικότητα και να διάγει βίο ηδονιστικό κρίνοντας τα πάντα εκ του ασφαλούς. Ο Ίων όχι μόνο δεν έπραξε κάτι ανάλογο αλλά, αντιθέτως, περιόδευσε σε όλη την Ανατολική και Δυτική Μακεδονία για να παρατηρήσει λεπτομερώς την ζωή στις πόλεις και τα χωριά που βρίσκονταν υπό τον τουρκικό ζυγό και τρομοκρατούνταν από τις επιδρομές των Βούλγαρων κομιτατζήδων.
Είναι αυτός ο αντιελιτισμός του και αυτό το ενδιαφέρον του για τον απλό και κανονικό Έλληνα που τον οδηγεί να οργανώσει τον Μακεδονικό Αγώνα φέρνοντας τον γαμπρό του Παύλο Μελά στην Μακεδονία. Ο θάνατος του Παύλου λειτούργησε ως αφυπνιστικά στο βραδυκίνητο κεντρικό κράτος των Αθηνών για την προστασία της Μακεδονίας από τους κομιτατζήδες και την Βουλγαρική Εξαρχία.
Ο Ίων Δραγούμης πίστευε στο Έθνος και στον Εθνικό Πολιτισμό. Έλεγε χαρακτηριστικά «Ακουμπώντας στο έθνος μου να γίνω πιο άνθρωπος. Δεν μπορεί κανείς να είναι άνθρωπος ξεχνώντας την καταγωγή του.» Αλλά και πίστευε ότι τα Έθνη αποτελούν την προϋπόθεση δημιουργίας του πολιτισμού. Έλεγε : «Ποιος είναι ο τελικός των εθνών, πες τον προορισμό, πες τον αποστολή; Ο πολιτισμός! Να ένα έργο άξιο για τα έθνη, έργο αληθινά ανθρώπινο. Να η δικαιολογία των εθνών. Να πως τα έθνη είναι χρήσιμα στην ανθρωπότητα και να που έσφαλε ο Μαρξ πολεμώντας τα έθνη. Πολιτισμούς γεννούν τα έθνη και αυτά μονάχα».
Ο Ίων Δραγούμης ήταν οικονομικά και διοικητικά Φιλελεύθερος. Ναι, καλά διαβάσατε, Φιλελεύθερος. Σε αυτόν πιστώνεται η φράση «Ας λείψη το κράτος, που θα είναι εμπόδιο ή θα παραμορφώνει την εθνική ψυχή. Αν το κράτος στενοχωρεί το έθνος, πρέπει αναγκαστικά ή να αλλάξει μορφή ή να χαθεί. Το κράτος, που εμποδίζει το έθνος, είναι περιττό και βλαβερό». Ήταν αυτός που είπε οτι «Ο ελληνικός λαός υποφέρει τρομερά οσάκις λαμβάνει ανάγκην να πλησίαση εις δημόσια γραφεία» αλλά και ότι «Θα παύσει η στρεβλή αντίληψις ότι όσον αυξάνεις τον αριθμόν των (δημοσίων υπάλληλων) και τον αριθμό των υπηρεσιών τόσον καλυτερεύει και η διοίκησις». Μάλιστα έχει και προωθημένη σκέψη για την εποχή του όσον αφορά την φορολογία αφού έλεγε ότι «Η κατανομή του φόρου επί του εισοδήματος να είναι αναλογική και ελαφρώς προοδευτική ίνα μην φυγαδεύεται το κεφάλαιον».
Αντίπαλος του μεγάλου κράτους, ο Δραγούμης προείδε αυτό που εμείς χρειαστήκαμε πολλά χρόνια για να δούμε, αφού επιθυμούσε την απόδοση ολοένα και περισσότερων ευθυνών στις κοινότητες ώστε να μειωθεί η γραφειοκρατία και το ρουσφέτι αφού τα σφάλματα και τα οφέλη των πολιτικών αποφάσεων θα τα υφίσταντο αποκλειστικά οι κάτοικοι των κοινοτήτων.
Ο Ίων Δραγούμης ήταν Ευρωσκεπτικιστής. Σε αυτόν άλλωστε πιστώνεται η πατρότητα του σκωπτικού όρου «Φραγκολεβαντίνος», ο άνθρωπος δηλαδή με ελαστική εθνική συνείδηση. Για τον Δραγούμη η Ελλάδα ήταν τόσο μοναδική ανάμεσα στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ώστε οι Έλληνες όχι μόνο δεν θα έπρεπε να διακατέχονται από αισθήματα κατωτερότητας, αλλά και να συνειδητοποιήσουν πόσο ξεχωριστή θέση είχαν ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Με λίγα λόγια δεν ήταν από αυτούς που πιθήκιζαν άκριτα τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Μάλιστα επέμενε ότι δεν έπρεπε οι Έλληνες να αντιγράφουν ακρίτως οποιονδήποτε θεσμό έρχεται από την Δύση παρά μόνον αυτούς που μπορούν να προσαρμοστούν στην Ελληνική πραγματικότητα.
Ο Ίων Δραγούμης σε τελική ανάλυση ήταν ένας άνθρωπος μπροστά από την εποχή του. Δεν ανήκει σε καμμία παράταξη και σε κανένα κόμμα. Δεν χαρίζεται σε κανέναν διότι το πνεύμα του ήταν ανοικτό και ανεξάρτητο. Συντηρητικός στα κοινωνικά ζητήματα. Φιλελεύθερος στα οικονομικά και υπέρ της αποκέντρωσης στα διοικητικά ζητήματα προς χάριν των κοινοτήτων που πίστευε ένθερμα ότι παράγουν πολιτισμό. Μα πάνω από όλα υπέρμαχος ενός νέου Ελληνικού Πολιτισμού που δεν θα μυρικάζει ακρίτως τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα αλλά αυτοδύναμος και αυτόφωτος θα δημιουργήσει το δικό του μέλλον.
