Δύο ηλικιωμένοι Αρμένιοι αποκεφαλίστηκαν από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, και τα βίντεο που διαμοιράστηκαν ευρέως σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιβεβαιώνουν μόνο δύο από τις πιο αιματηρές θηριωδίες του πρόσφατου πολέμου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ αναφέρει σε ρεπορτάζ της η βρετανική εφημερίδα Guardian.
Οι δύο ηλικιωμένοι Aρμένιοι δεν ήταν μαχητές, ανέφεραν άνθρωποι στα χωριά που ζούσαν. Και οι δύο αποκεφαλίστηκαν από άνδρες που φορούσαν στολές των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν. Τα σύντομα, φρικτά βίντεο των δολοφονιών είναι από τα χειρότερα ενός χειμάρρου βίντεο που απεικονίζουν κακομεταχείριση, βασανιστήρια και δολοφονίες που συνεχίζονται για ερισσότερο από ένα μήνα μετά την κατάπαυση του πυρός.
Σε βίντεο που δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο στις 22 Νοεμβρίου και στις 3 Δεκεμβρίου, άνδρες με στολές του στρατού του Αζερμπαϊτζάν κρατούν και αποκεφαλίζουν έναν άνδρα με μαχαίρι. Στη συνέχεια τοποθετούν το κομμένο κεφάλι σε ένα νεκρό ζώο. “Έτσι παίρνουμε εκδίκηση – κόβοντας τα κεφάλια”, λέει μια φωνή εκτός κάμερας.
Δύο κάτοικοι του χωριού Madatashen, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ταυτοποίησαν το θύμα ως τον Genadi Petrosyan, 69 ετών, ο οποίος είχε μετακομίσει στο χωριό στα τέλη της δεκαετίας του 1980 από την πόλη Sumgait του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Gayane Petrosyan (δεν έχει συγγενική σχέση), επικεφαλής του τοπικού σχολείου, ζούσε ακριβώς απέναντι από το μικρό σπίτι του Petrosyan. Είπε ότι ο πατέρας του είχε βοηθήσει στην εγκατάσταση του ηλεκτρικού ρεύματος του χωριού και είπε για ένα από τα βίντεο: “Μπορούσα να δω καθαρά το πρόσωπό του και μπορούσα να αναγνωρίσω ότι ήταν αυτός”. Ο Guardian έχει δει επίσης μια φωτογραφία του Petrosyan που μοιάζει πολύ με το θύμα στο βίντεο.
Ο Genadi Petrosyan, ο οποίος ζούσε μόνος του, δεν θέλησε να φύγει από το χωριό όταν οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν το απέκλεισαν. Όταν ένας γείτονας προσπάθησε να τον οδηγήσει μακριά, βγήκε από το αυτοκίνητο και περπάτησε μέχρι το σπίτι του.
Ο Eduard Hayrapetyan, αρχηγός του χωριού, είπε ότι γνώριζε τον Petrosyan για περισσότερες από τρεις δεκαετίες και τον θεωρούσε στενό φίλο της οικογένειάς του. Έλαβε το τελευταίο του τηλεφώνημα από τον Petrosyan το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, για να πει ότι είχε δει εχθρικές δυνάμεις στο χωριό. Στη συνέχεια, μετά από εβδομάδες σιωπής, το βίντεο εμφανίστηκε. “Νιώθω μεγάλη θλίψη που τον πήρα μακριά από το χωριό και μετά επέστρεψε και συνέβη αυτό”, είπε ο Hayrapetyan.
Ο Artak Beglaryan, διαμεσολαβητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα εκ μέρους της τοπικής αρμενικής κυβέρνησης, δήλωσε ότι ο Petrosyan είχε εντοπιστεί μετά το “χτένισμα” 35 αναφορών αγνοουμένων για την περιοχή και έπειτα επικοινωνώντας με γνωστούς, οι οποίοι επιβεβαίωσαν την ταυτότητά του. Ζήτησε μεγαλύτερες προσπάθειες από τη διεθνή κοινότητα για διερεύνηση εγκλημάτων στη σύγκρουση. “Οι δυτικές χώρες έχουν σιωπήσει και δεν έχουν πάρει πρακτικά μέτρα”, είπε. “Έχουν καθήκον και μέσα για να μιλήσουν γι’ αυτό… δεν βλέπουμε κανένα αποτέλεσμα, δεν βλέπουμε καμία διαδικασία”.
Η Siranush Sahakyan, δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιβεβαίωσε επίσης την ταυτότητα του Petrosyan και είπε ότι αυτή και ένας συνάδελφός του, Artak Zeynalyan, έχουν προετοιμάσει μια ποινική έρευνα για τη δολοφονία.
“Συναισθηματικά, είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις τα βίντεο. Από επαγγελματική σκοπιά, μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη απόδειξη”, είπε ο Sahakyan, σημειώνοντας ότι έπρεπε να ελέγξουν προσεκτικά βίντεο για να βεβαιωθούν ότι δεν ήταν πλαστά.
Η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να ερευνήσουν βίντεο αποκεφαλισμού και βεβηλώσεων πτώματος. Ο οργανισμός έχει χρησιμοποιήσει τεχνικές ψηφιακής επαλήθευσης για τον έλεγχο ταυτότητας των βίντεο που εξετάστηκαν καθώς και βίντεο για τη δολοφονία ενός συνοριοφύλακα του Αζερμπαϊτζάν που είχε κομμένο το λαιμό του. Άλλα βίντεο δείχνουν στους στρατιώτες να βεβηλώνουν τα πτώματα των εχθρικών μαχητών.
“Οι Αρμένιοι και οι Αζέροι παρακολουθούν αυτά τα βίντεο μέρα με τη μέρα και κάθε μέρα υπάρχει ένα νέο βίντεο”, δήλωσε η Tanya Lokshina, ερευνήτρια του Human Rights Watch, η οποία ετοίμασε μια επίπονη έκθεση για καταχρήσεις εναντίον Αρμενίων κρατουμένων πολέμου, που απελευθερώθηκαν. “Αυτά οδηγούν επίσης σε αυξημένα επίπεδα μίσους. Ακόμα και τώρα, όταν τελειώσει η μάχη”.
Μερικά από τα πιο φρικτά και διαδεδομένα βίντεο ήταν επίσης από τα πιο δύσκολα να επιβεβαιωθούν. Ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στην εφαρμογή Telegram στις 7 Δεκεμβρίου έδειχνε δύο στρατιώτες με στολές του στρατού του Αζερμπαϊτζάν να καρφώνει έναν ηλικιωμένο άνδρα κοντά σε ένα δέντρο. Ένας άλλος στρατιώτης περνά ένα μαχαίρι σε έναν από τους επιτιθέμενους, ο οποίος αρχίζει να κόβει το λαιμό του θύματος. Το κεφάλι του θύματος αρχίζει να χωρίζεται από το λαιμό πριν τελειώσει το βίντεο.
Τρεις κάτοικοι του χωριού Azokh ταυτοποίησαν το θύμα σε αυτό το βίντεο ως Yuri Asryan, έναν 82χρονο που είχε αρνηθεί να φύγει από το χωριό στις 20 Οκτωβρίου καθώς πλησίαζαν οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν.
“Δεν επικοινωνούσε πολύ με άλλους. Απλώς αρνήθηκε να φύγει “, είπε ο Georgi Avesyan, ο αρχηγός του χωριού μέχρι το 2019 και ένας από τους ανθρώπους που ταυτοποίησαν τον Asryan. Είπε ότι
ήταν πιθανό ο Asryan να μην καταλάβαινε πλήρως τι συνέβαινε.
Οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν εισήλθαν στο χωριό λίγες μέρες αργότερα και παρέμεινε υπό τον έλεγχο του Μπακού υπό τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπεγράφη στις 9 Νοεμβρίου.
Δεν υπήρξε καμία είδηση για την τύχη του Asryan έως ότου εμφανίστηκε ένα βίντεο 29 δευτερολέπτων την περασμένη εβδομάδα σε κοινωνικά δίκτυα. Ο Araik Azumanyan, ο σημερινός επικεφαλής του χωριού, είπε: “Έλαβα κλήσεις από πολλούς ανθρώπους από το χωριό, ακόμη και από ανθρώπους που είχαν μετακομίσει από το χωριό στην Αρμενία πριν από πολλά χρόνια λέγοντας ότι έμοιαζε με το Asryan στο βίντεο”.
Ένας τρίτος χωρικός που αναγνώρισε τον Asryan είπε: “Ένιωσα απαίσια αφότου το είδα, η πίεση μου ήταν υψηλή, δεν μπορούσα να συνέλθω για μια εβδομάδα αφού το είδα”.
Ο Beglaryan, ο διαμεσολαβητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο Sahakyan, δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιβεβαίωσαν επίσης την ταυτότητα του Asryan. Ο πλησιέστερος συγγενής του, μια ηλικιωμένη αδελφή που τον επισκεφτόταν περιστασιακά, γνωρίζει ότι ο Asryan πέθανε αλλά δεν έχει δει το βίντεο. Η ανιψιά του Asryan επιβεβαίωσε επίσης στον Guardian ότι ήταν αυτός στο βίντεο.
Ο γενικός εισαγγελέας του Αζερμπαϊτζάν τον περασμένο μήνα ξεκίνησε δημόσια έρευνα για εγκλήματα πολέμου τόσο από το Μπακού όσο και από το Ερεβάν. Τη Δευτέρα πραγματοποίησε τις πρώτες συλλήψεις, κρατώντας δύο στρατιώτες από το Αζερμπαϊτζάν. Δεν έχει ανοίξει δημοσίως ποινικές υποθέσεις σε αποκεφαλισμούς.
Υπάρχουν εκατοντάδες ακόμη βίντεο στο διαδίκτυο. Η Sahakyan είπε ότι αυτή και ένας συνάδελφός του ετοιμάζουν 75 υποθέσεις αιχμάλωτων Αρμενίων στρατιωτών και πολιτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων 35 που περιελάμβαναν αποδεικτικά βίντεο. Τη Δευτέρα το απόγευμα, οι δύο κυβερνήσεις πραγματοποίησαν μαζική ανταλλαγή κρατουμένων, ανέφεραν μέσα ενημέρωσης και στις δύο χώρες.
Σε ένα άλλο βίντεο, ένας χωρικός ονόματι Kamo Manasyan δέχεται κλωτσιές και γροθιές ενώ αιμορραγεί από το δεξί του μάτι.
“Πόσοι περισσότεροι από εσάς είστε εδώ”, φωνάζει ο ανακριτής του με έντονη ρωσική προφορά, στοχεύοντας με ένα τουφέκι το κεφάλι του Manasyan. “Πυροβολήστε με αν θέλετε”, απαντά ο Manasyan. Ο άντρας τον χτυπά με το τουφέκι.
“Ήταν δύσκολο να παρακολουθήσεις αυτό το βίντεο με αυτή τη σκληρότητα”, είπε ο Gagik, ο ανιψιός του, σε βιντεοκλήση. “Νομίζω ότι θέλουν απλώς να δείξουν την επιτυχία τους σε αυτόν τον πόλεμο και να εξευτελίσουν τους Αρμένιους, να δείξουν ότι κέρδισαν”. Η αδερφή του Manasyan, η Nora, δεν αντέχει να παρακολουθήσει το βίντεο. “Θέλω οι αιχμάλωτοι πολέμου να επιστρέψουν το συντομότερο δυνατό” είπε κλαίγοντας. “Θέλω ειρήνη”.
