Ας δούμε και μία διαφορετική άποψη όπως την παρουσιάζει σε άρθρο του το Politico
“Όταν η Afina Khadzhynova έφυγε από τη Μαριούπολη στις 15 Μαρτίου, είχε 10 λεπτά για να συγκεντρώσει μερικά απαραίτητα για το επικίνδυνο ταξίδι μακριά από τις βόμβες της Ρωσίας – έγγραφα, κουβέρτες, προμήθειες τροφίμων έκτακτης ανάγκης.
Έμεινε πίσω: Ένα ολόκληρο αρχείο που τεκμηριώνει την ιστορία των Ρωμαίων, μέρος του εθνικού ελληνικού πληθυσμού που ζει στη νότια Ουκρανία για γενιές. Είναι μια από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες ομάδες Ελλήνων εκτός Ελλάδας.
Αυτή η ιστορία κινδυνεύει να χαθεί εν μέσω της σχεδόν ολοκληρωτικής καταστροφής της Μαριούπολης και των γύρω χωριών της. Η πόλη-λιμάνι των 450.000 κατοίκων έχει βιώσει μερικές από τις χειρότερες καταστροφές από τότε που η Ρωσία έστειλε τα στρατεύματά της στην Ουκρανία. Εν μέσω αυτής της επίθεσης, τουλάχιστον 10 Έλληνες έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους, και αμέτρητοι άλλοι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους — και μακριά από τα υλικά που διατηρούν τον πολιτισμό τους.
«Τι παίρνεις πρώτα από το σπίτι σου;» Η Khadzhynova αντανακλάται. «Έχουμε φωτογραφίες, έχουμε έργα τέχνης και έχουμε το αρχείο. Δεν χωράει σε μια βαλίτσα. δεν ήμασταν έτοιμοι να το πάρουμε».
Ο πατέρας της, δάσκαλος σε σχολείο και λαογράφος τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, είχε περάσει τη ζωή του χτίζοντας τη συλλογή, η οποία αφηγείται τη Ρωμαϊκή ιστορία μέσα από μια δεξαμενή φωτογραφιών, ποιημάτων και τραγουδιών. Αυτή η ιστορία είναι τώρα αποθηκευμένη σε ένα σπίτι υπό ρωσική πολιορκία που μπορεί να έχει ήδη καταστραφεί.
«Είναι όλα ακόμα εκεί, ένα ολόκληρο αρχείο της Ρωμαϊκής ιστορίας και πολιτισμού», είπε. «Είναι μια τέτοια απώλεια».
Είναι μόνο μία από τις πολλές απώλειες εν μέσω της ρωσικής επίθεσης που έχει θέσει σε κίνδυνο την ελληνική κοινότητα εντός της Ουκρανίας — και τη σύνδεσή της με την Αθήνα.
Οι προσπάθειες για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της ομάδας είχαν βοηθήσει στο παρελθόν να αμφισβητηθεί το στερεότυπο ότι οι Έλληνες της Ουκρανίας ήταν υπερβολικά φιλορώσοι. Τώρα, με την κοινότητα διάσπαρτη και εκτός επαφής, η Ρωσία εκμεταλλεύεται, προωθώντας την αφήγηση ότι οι Ουκρανοί Έλληνες κατηγορούν τον στρατό του Κιέβου για τη διάπραξη των φρικαλεοτήτων που στην πραγματικότητα συνδέονται με τη ρωσική βαρβαρότητα. Ορισμένα ελληνικά μέσα ενημέρωσης έχουν ακόμη και ενισχύσει αυτή την αφήγηση στην πατρίδα.
«Η Ελλάδα δεν κάνει τίποτα», είπε η Khadzhynova. «Και οι Ρώσοι χρησιμοποιούν τώρα τους Έλληνες για να δείξουν ότι είναι φιλορώσοι».
Μια ιστορία πολλών αιώνων
Οι Ρωμαίοι αποτελούν μέρος της ελληνικής κοινότητας της Βόρειας Αζόβιας, η οποία προέρχεται από τους Έλληνες που η Ρωσία μετακόμισε τον 18ο αιώνα από την Κριμαία στη σημερινή ανατολική Ουκρανία.
Η ομάδα, η οποία περιλαμβάνει περίπου 70.000 άτομα, χωρίζεται σε Ρουμείους, των οποίων η γλώσσα είναι παρόμοια με τη σύγχρονη ελληνική, και σε Ουρούμ, που μιλούν μια τουρκική γλώσσα κοντά στη σύγχρονη Κριμαία Τατάρ. Και οι δύο γλώσσες ομιλούνται μόνο σε αυτή τη νοτιοανατολική γωνιά της Ουκρανίας, και οι δύο κινδύνευαν σε κρίσιμο κίνδυνο πριν από τον πόλεμο, χωρίς κρατικά προγράμματα για τη διατήρησή τους μέσω της διδασκαλίας στα σχολεία.
Η Khadzhynova, γεννημένη στο χωριό Sartana, ήταν μια ομάδα βάσης με φυσικούς ομιλητές, ερευνητές και ακτιβιστές που προσπαθούσαν να διατηρήσουν και να αναβιώσουν τις ελληνικές γλώσσες και τον πολιτισμό της Βόρειας Αζόβιας.
Ο πόλεμος έχει πλέον αποδεκατίσει την ομάδα.
Για δύο εβδομάδες, η Khadzhynova ήταν παγιδευμένη στη Μαριούπολη υπό συνεχή βομβαρδισμό, χωρίς ρεύμα, νερό, θέρμανση ή οποιαδήποτε σύνδεση τηλεφώνου και Διαδικτύου. Μαγείρευε έξω και έβρασε νερό από ένα κοντινό ρυάκι σε μια φωτιά.
Κάθε μέρα, παρακολουθούσε τον καπνό να υψώνεται καθώς πύραυλοι έπληξαν την άλλη άκρη της πόλης, όπου ζουν ο αδελφός της και τα δύο ανίψια της. Δεν είχε τρόπο να έρθει σε επαφή μαζί τους. Οι φίλοι της και άλλοι Ρωμαίοι και ακτιβιστές της Ουρούμ ήταν επίσης αδύνατο να προσεγγιστούν, είτε στη Μαριούπολη είτε σε γύρω χωριά που βομβαρδίστηκαν και έπεσαν υπό ρωσικό έλεγχο.
«Το χειρότερο ήταν ότι δεν γνωρίζω», είπε. «Δεν ξέραμε τι συνέβαινε στον κόσμο, ούτε στην Ουκρανία, ούτε καν στη Μαριούπολη. Δεν είχαμε ιδέα. Ήταν πολύ τρομακτικό ακόμη και να φύγουμε από το σπίτι γιατί θα μπορούσαμε να καταλήξουμε κάτω από βομβαρδισμούς».
Όταν η Khadzhynova και η μητέρα της τράπηκαν σε φυγή, το κτήριο της ήταν ένα από τα λίγα που έμειναν άθικτα — αν και έκτοτε άκουσε ότι είχε βομβαρδιστεί. Έως και το 90 τοις εκατό των κτιρίων της πόλης έχουν υποστεί ζημιές, σύμφωνα με τον δήμαρχο της Μαριούπολης, και χιλιάδες άμαχοι μπορεί να έχουν χάσει τη ζωή τους, ανέφερε ο οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Τώρα στην Κύπρο με τη μητέρα της, η Khadzhynova δεν έχει ακόμα νέα για το αν οι συγγενείς της, ή πολλοί άλλοι ακτιβιστές, είναι ζωντανοί ή νεκροί.
Ο Έλληνας πρόξενος στη Μαριούπολη, Μανώλης Ανδρουλάκης, έφυγε δύο μέρες μετά την Khadzhynova. Πολλά μέλη της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας παραμένουν στη Μαριούπολη και δεν είναι δυνατή η επικοινωνία τους.
Η επικεφαλής της ομοσπονδίας, Aleksandra Protsenko, έφτασε με ασφάλεια στην Ελλάδα στα τέλη Μαρτίου. Όμως είπε σε ελληνική εφημερίδα ότι το ελληνικό κέντρο στη Μαριούπολη είχε καταστραφεί.
Το ελληνορωσικό έπος
Οι επιθέσεις στη Μαριούπολη προκάλεσαν αρχικά μια ισχυρή απάντηση από την Ελλάδα.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός καταδίκασε έντονα τη ρωσική εισβολή και υποσχέθηκε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε επίσης να συνεργαστεί με τη Γαλλία και την Τουρκία για τη δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου για την εκκένωση της Μαριούπολης, προσφέροντας μάλιστα να αναλάβει προσωπικά την πρωτοβουλία του υπουργού Εξωτερικών της.
Ωστόσο, η κοινή συγγένεια παραμένει τόσο στις ελληνικές όσο και στις ουκρανικές κοινωνίες.
Ελληνικά και ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν επανειλημμένα ισχυρισμούς ότι οι Έλληνες της Ουκρανίας, όπως και οι Ρωσόφωνοι, υπέστησαν διακρίσεις. Και εντός της Ουκρανίας, μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινότητας είχε παραδοσιακά φιλορωσικές απόψεις πριν από την τρέχουσα εισβολή. Περισσότεροι εθνικιστές Ουκρανοί έβλεπαν την ομάδα με καχυποψία, ιδιαίτερα μετά το 2014, όταν η Κριμαία και τμήματα της περιοχής του Ντόνετσκ, με τις μεγάλες ελληνικές κοινότητες τους, τέθηκαν ουσιαστικά υπό τον έλεγχο της Ρωσίας.
«Πάντα υπερασπιζόμουν τους Έλληνες, ακόμα κι αν ήταν φιλορώσοι, γιατί στους ανθρώπους αρέσει να πίνουν όλους με το ίδιο πινέλο», είπε η Khadzhynova. «Ποτέ δεν υπέστησαν διακρίσεις ή καταστολή στην Ουκρανία επειδή ήμουν Έλληνας. Αλλά υπάρχει ένα στερεότυπο στην Ουκρανία ότι όλοι οι Έλληνες είναι αυτονομιστές».
Η προσπάθεια διατήρησης των ρουμικών και ουρούμ γλωσσών προσπάθησε να καταπολεμήσει αυτές τις αντιλήψεις.
Ο Oleksandr Rybalko, ένας γλωσσολόγος με καταγωγή από το Ντόνετσκ, άρχισε να συνεργάζεται με Έλληνες Ουκρανούς συναδέλφους του το 2005 για την έρευνα και την προώθηση αυτών των γλωσσών. Παρήγαγαν δίσκους με μουσική και προφορικά αποσπάσματα. Έφτιαξαν βιβλία φράσεων και παιδικά αλφάβητα με στίχους για κάθε γράμμα που γράφτηκαν από φυσικούς ομιλητές από χωριά γύρω από τη Μαριούπολη.
«Ήθελα να δείξω με παράδειγμα ότι οι Ουκρανοί ενδιαφέρονται για αυτές τις γλώσσες και ότι αποτελούν μέρος του εθνικού μας ουκρανικού πολιτιστικού τοπίου», είπε ο Ριμάλκο, ο οποίος τώρα ζει στο Κίεβο.
Τα έργα ήταν μια εθελοντική προσπάθεια, με ελάχιστη υποστήριξη από το ουκρανικό κράτος. Ο Rybalko εργαζόταν επίσης για την προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού στην περιοχή της Ουκρανικής Θάλασσας της Αζοφικής και σχεδίαζε μια σειρά από φεστιβάλ για αυτήν την άνοιξη και το καλοκαίρι με την παρουσία των ελληνικών και άλλων μειονοτικών πολιτισμών της Βόρειας Αζοβίας.
Όπως πολλά άλλα στην Ουκρανία, αυτά τα σχέδια έχουν πλέον γίνει καπνός. Μουσεία που στεγάζουν ελληνικές εθνολογικές συλλογές στη Μαριούπολη και τη Σαρτάνα πιθανότατα έχουν καταστραφεί, όπως και το ελληνικό τμήμα του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. Οι τοπικοί συνεργάτες και συνεργάτες του Rybalko έχουν εξαφανιστεί.
«Είμαστε όλοι τόσο ανήσυχοι γιατί απλά δεν ξέρουμε τι έχει συμβεί στους ανθρώπους», είπε ο Rybalko. «Η Σαρτάνα βομβαρδίστηκε νωρίς και η κατάσταση στη Μαριούπολη είναι απλώς αφόρητη τώρα».
Προπαγάνδα
Από την Κύπρο, η Khadzhynova έστειλε επιστολή σε πρώην Έλληνες προξένους στη Μαριούπολη, ζητώντας να συμπεριληφθεί στην προτεινόμενη ανθρωπιστική αποστολή της Ελλάδας, ώστε να μπορέσει να επιστρέψει για να αναζητήσει τα ανίψια της.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η ελληνική απάντηση έχει αφήσει την ίδια, αλλά και άλλους Ουκρανούς Έλληνες, απογοητευμένους. Η σθεναρή πρώιμη απάντηση της κυβέρνησης έχει αφήσει πολλούς Έλληνες να γκρινιάζουν ότι πήγε πολύ μακριά. Και το ένα τρίτο των Ελλήνων βουλευτών δεν εμφανίστηκε για να ακούσει τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Ζελένσκι να τους παρακαλεί να βοηθήσουν στη διάσωση των κατοίκων της Μαριούπολης — μια ομιλία που πυροδότησε τη δική της διαμάχη όταν ο Zelenskyy έπαιξε ένα βίντεο ενός Ελληνο-Ουκρανού μέλους του τάγματος Azov. Μονάδα του ουκρανικού στρατού μάχεται τώρα στη Μαριούπολη, η οποία έχει συνδεθεί στο παρελθόν με τον δεξιό εξτρεμισμό.
Ορισμένα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ξεπλένουν ακόμη και τη ρωσική προπαγάνδα.
Σε μια ανοιχτή επιστολή που έγραψε από τη Μαριούπολη πριν φύγει, η Προτσένκο, η οποία ηγείται της Ομοσπονδίας Ελληνικών Εταιρειών της Ουκρανίας, κάλεσε τους Έλληνες σε όλο τον κόσμο να μην αφήσουν τη ρωσική προπαγάνδα να κερδίσει.
Παρακάλεσε τους ανθρώπους να πουν «την αλήθεια όπως είναι», ότι υπάρχει μια «γενοκτονία του ουκρανικού λαού, η γενοκτονία των Ελλήνων της Ουκρανίας από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους».
«Πρόκειται για απροκάλυπτη και προφανή τρομοκρατία», πρόσθεσε.
Ωστόσο, πολλά ελληνικά μέσα έδωσαν πλατφόρμα σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης που απεικονίζουν το ακριβώς αντίθετο αφήγημα. Κάποιοι έχουν δημοσιεύσει ιστορίες χωρίς κριτική παραθέτοντας επίσημους ρωσικούς λογαριασμούς Twitter. Άλλοι χρησιμοποίησαν στιγμιότυπα από ρωσικά μέσα ενημέρωσης που έδειχναν Έλληνες από το χωριό Sartana της Khadzhynova, τώρα υπό ρωσικό έλεγχο, λέγοντας ότι οι ουκρανικές δυνάμεις διέπραξαν φρικαλεότητες στη Μαριούπολη, ότι οι Έλληνες υπέστησαν διακρίσεις στην Ουκρανία και ότι οι Ρώσοι εισβολείς τους συμπεριφέρθηκαν καλά.
Τέτοιο υλικό προκαλεί βαθύ διχασμό στην ελληνική κοινότητα.
