Τα νεοφιλελεύθερα ένστικτα και η απρόσμενη έκπληξη

464
Λονδίνο

Γράφει ο Δημήτρης Τζανιδάκης.

Δε χωρά καμιά αμφιβολία, πως σαν κοινωνία σε παγκόσμιο επίπεδο, βιώνουμε τις τελευταίες εβδομάδες κάτι πρωτόγνωρο

Μια πανδημία που ενδεχομένως να αποτελεί πολύ επιθετικότερη δοκιμασία ακόμα κι από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, καθώς τείνει να αποσταθεροποιήσει συθέμελα πολλές και διαφορετικές πτυχές της μέχρι πρότινος πραγματικότητας μας. Συνθήκες αυτοπεριορισμού και καραντίνας, κλειστές εταιρείες και καταστήματα, εργασία από το σπίτι και απαγόρευση κυκλοφορίας  διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση με την οποία καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι και καλούμαστε να προσαρμοστούμε. 

Η νέα αυτή πραγματικότητα, βρίσκει τη Μεγάλη Βρετανία στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας κατακραυγής λόγω της αλλοπρόσαλλης πολιτικής γραμμής και τακτικής της. Στο αρχικό του διάγγελμα ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, πραγματοποιώντας μια εκτενή ανάλυση σχετικά με τη θεωρία της ανοσίας της αγέλης, κατέληξε πως η απουσία λήψης κρατικών μέτρων είναι η πιο ορθή προσέγγιση απέναντι στην απειλή του κορωνοϊού. Συνηθισμένος σε laissez-faire ένστικτα και νεοφιλελεύθερα ιδεώδη και πολιτικές, προτίμησε παροτρύνσεις και συμβουλές παρά άμεσα και δραστικά μέτρα πρόληψης. 

Στη συνέχεια, αντιλαμβανόμενος πως η χώρα του βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα λόγω της διαφορετικής αλλά και επικίνδυνης τακτικής του, και βλέποντας παράλληλα τον αριθμό των κρουσμάτων και θανάτων να αυξάνεται ραγδαία, άλλαξε άρδην το πολιτικό του σχέδιο. Μέσα σε λίγες μέρες πέρασε από τις παραινέσεις και τις προτροπές στις πράξεις και τη λήψη δραστικών και αυστηρών μέτρων. Όπως θα λέγαμε και στην Πλατωνική Πολιτεία, πέρασε από τη vita contemplativa στη vita activa. Στο αμέσως επόμενο διάγγελμα του, αναφέρθηκε στη σοβαρότητα της κατάστασης, προχωρώντας σε κλείσιμο των περισσότερων καταστημάτων και εταιρειών, οδηγώντας τη χώρα σταδιακά σε lockdown, λαμβάνοντας παράλληλα μέτρα στήριξης για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Εφάρμοσε δηλαδή την πολιτική που λίγο-πολύ οι περισσότερες χώρες ακολουθούν, με μια ειδοποιό διαφορά ωστόσο· την πλήρη απουσία επιτήρησης των μέτρων που είχε λάβει. 

Ως αποτέλεσμα, παρά τα ειλημμένα μέτρα, και με τη σιωπηρή συγκατάθεση της κυβέρνησης, η καθημερινότητα στην Αγγλία για μεγάλη μερίδα κόσμου παραμένει απαράλλακτη, μη θυμίζοντας καθόλου χώρα που τελεί υπό καθεστώς καραντίνας. Όπως είναι φυσικό, δημιουργούνται ερωτήματα  και τίθενται απορίες για το αν ο Μπόρις Τζόνσον πιστεύει στα μέτρα που ως πρωθυπουργός έθεσε ή αν τα έλαβε μόνο για το θεαθήναι. Συνδυαστικά και με την πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σύμφωνα με την οποία ενδέχεται να έχει ήδη νοσήσει το 50% του πληθυσμού της Αγγλίας, η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο φαντάζει περίπλοκη αλλά και ανησυχητική.  

Αντίθετα, φαίνεται πως η Ελλάδα των μυρίων προβλημάτων, των εγγενών θεμάτων συντονισμού και της περιορισμένης εξειδίκευσης και πόρων, ανταπεξέρχεται πολύ καλύτερα στην τωρινή κρίση. Παρά το γεγονός πως η πρόσφατη λιτότητα είχε απογυμνώσει το σύστημα υγείας, ο αριθμός των κρουσμάτων είναι ελεγχόμενος, η πολιτική ηγεσία έδρασε άμεσα και αποφασιστικά και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα αποπνέει ασφάλεια και σιγουριά. Οι χειρισμοί της ελληνικής κυβέρνησης όπως και η ομολογουμένως μη αναμενόμενη ετοιμότητα της να διαχειριστεί την κρίση, την καθιστούν ως απρόσμενη έκπληξη και παράδειγμα προς μίμηση. 

Θα αναρωτιόταν εύλογα κανείς, όσοι εγκατέλειπαν τα προηγούμενα χρόνια με περίσσεια χαρά την Ελλάδα, μεμφόμενοι τη χώρα τους για έλλειψη οργάνωσης τονίζοντας πως θέλουν να ζήσουν σε προηγμένα και σοβαρά κράτη, σε ποια χώρα επέλεξαν να παραμείνουν. Απορίας άξιον είναι φυσικά κι αν όλοι αυτοί οι νέοι που προσφάτως διαδήλωναν έξω από την ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο, φωνάζοντας πως οι Έλληνες είναι φονιάδες των λαών, επέλεξαν να επαναπατριστούν ή όχι. 

Κρίσεις όπως η τωρινή αποσταθεροποιούν και απορρυθμίζουν την κοινωνία και την οικονομία, έχοντας συνήθως μακροπρόθεσμες συνέπειες. Συνιστούν όμως και μοναδικές ευκαιρίες επαναπροσδιορισμού και επανεκκίνησης. Η επόμενη μέρα θα μας βρει σε μια διαφορετικά διαμορφωμένη πραγματικότητα, η οποία όμως μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, για μια καλύτερη εκδοχή της χώρας μας, μακριά από τις παθογένειες των προηγούμενων ετών.