Την Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου, στα ταραγμένα νερά της Ανατολικής Μεσογείου πνίγηκε η ελληνική δημοσιογραφία. Αυτό έγινε. Το σύστημα, ας το πούμε έτσι, που έχει αναπτυχθεί για την διαδικτυακή μας ενημέρωση συγκροτείται από ένα χάος μικρών και μεγαλύτερων ιστότοπων που ο ένας αρπάζει από τον άλλον, καμιά φορά χωρίς να κάνει μήτε τον κόπο ν’ αλλάξει τις διατυπώσεις, μέσα στη βιασύνη των παιδιών που «κρατούν τη ροή» να μην μείνουν πίσω από την επικαιρότητα. Επικαιρότητα που συγκροτείται από πρόσωπα, πράγματα, τόπους, διαδικασίες, δυναμικές σχέσεις που πάνε πίσω χρόνια, κ.ά., όλα τους κομμάτια ενός παζλ που κόσμος και κοσμάκης εκεί έξω τ’ αγνοεί, και, κρισιμότερα ακόμα, τ’ αγνοούν όσοι καλούνται να μας ενημερώσουν, γιατί αγνοούν τη μέθοδο να τ’ ανακαλύπτουν, να ερευνούν την ιστορία, τα ποιός, τα πώς, τα πού, τα τί, και τα γιατί, κι έτσι να φτάνουν σε κάτι που θα περιγράφει ορθώς και αληθώς τα πράγματα, και θα τα ερμηνεύει και σωστά.
Αντ’ αυτών, ολοκληρώθηκε στις μέρες μας ένα έτος καθημερινής πλέον αμάσητης κατάποσης όλης της τουρκικής προπαγάνδας εκ μέρους των ελληνικών ΜΜΕ, καθώς σε κανέναν δεν έχει διαλάθει πως όλες τις ώρες της μέρας και της νύχτας, όταν δεν παίζουν τα κανάλια τιποτένια τούρκικα σήριαλ, οτιδήποτε δηλώσει κάποιος Τούρκος μεταδίδεται αμέσως και άκριτα ωσάν να ήταν Ευαγγέλιο, ο δε πειρασμός των Ελλήνων χειριστών της δημοσιότητας να διασπείρουν τρόμο φανερώνεται αμάχητος, κι έτσι τους βλέπουμε να υιοθετούν καί την ερμηνεία της πραγματικότητας που προπαγανδίζουν οι Τούρκοι ως τη μόνη αληθινή.
Μάθαμε έτσι, για ένα ρωσικό αίτημα προς την Άγκυρα να εκδώσει NAVTEX για δυο ρωσικές ναυτικές ασκήσεις, εκατέρωθεν της Κύπρου. Το δήθεν ρωσικό αίτημα προς την Τουρκία — χώρα μέλος του ΝΑΤΟ — να εκδώσει για λόγου των Ρώσων τις NAVTEX δεν εκτυλίχθηκε ακριβώς έτσι όπως ακούστηκε, μολονότι σαφέστατα, κι έτσι ακόμα, έστρωσε έδαφος για περιπλοκή, που κι αυτή όμως εντάσσεται ομαλά μέσα στη διαχρονική στρατηγική του Κρεμλίνου να κάνει τη ζωή δύσκολη στο εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ, αξιοποιώντας το μακρύ χέρι της Μόσχας μέσα στη Συμμαχία, που είναι η Άγκυρα απ’ το 2015.
Πώς, όμως, το επιτυγχάνει αυτό η Ρωσία; Κινούμενη πάντοτε απολύτως θεσμικά στο επικοινωνιακό πεδίο, και καθυστερώντας να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, επιχαίροντας δε με το χάος που προκύπτει για κάποιες ώρες όσο τα νερά παραμένουν θολά, για όσους δεν γνωρίζουν τις διαδικασίες — κι αυτοί είναι οι περισσότεροι. Δεν οφείλουμε βέβαια να γνωρίζουμε τα πάντα, αλλά οφείλουμε να μην είμαστε ακρίτως εύπιστοι αναγνώστες αναξιόπιστων συντακτών.
Κατά τη δική μου αντίληψη, οι ρωσικές ναυτικές ασκήσεις συνιστούν βρυχηθμό πρώτα προς την Κύπρο που έρχεται σε δύσκολη θέση από τέτοιες στρατιωτικές παρουσίες εντός της δικής της ΑΟΖ, και προς άλλους ακόμα σπουδαιότερους παίκτες, μα πολύ πολύ λιγότερο προς την Ελλάδα — αν και τ’ απόνερά τους γεννούν πραγματικότητες καί για μας — προκειμένου να υπενθυμίσουν κατεξοχήν στη Λευκωσία κάτι που λησμόνησε, όταν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προετοίμασε από μηνών κάποια δειλά ανοίγματα που πρόσφατα κατέστησαν καί κινήσεις πανικού προς Μακρόν και Πομπέο, και έτσι απομακρύνθηκε εμφανώς πλέον απ’ τον πρότερο φιλορωσικό τυχοδιωκτισμό της χώρας του, η οποία, για πολλά χρόνια πριν την οικονομική κρίση που χτύπησε το νησί παράλληλα με την Ελλάδα, αποτελούσε το προνομιακό θησαυροφυλάκιο των Ρώσων ολιγαρχών που έλεγχαν και ελέγχουν και σήμερα σε σημαντικό βαθμό το τραπεζικό του σύστημα. Αυτά παθαίνεις όταν πλαγιάζεις με μαφιόζους.
Το περίφημο Ξανθό Γένος, που ασφαλώς μονάχα θρησκόληπτοι αφελείς εσχατολόγοι ή αυτόκλητοι γεφυροποιοί μεταξύ του Γένους μας και των μετασοβιετικών Ρώσων, κυρίως δρώντες εδώ πάνω στην Μακεδονία, ακόμα τολμούν να συνδέουν κάπως θετικά με τα πεπρωμένα του Ελληνισμού, οι Ρώσοι, που λέτε, μπορεί και να ενημέρωσαν την Αγκυρα αρκετά ουδέτερα πως σκόπευαν να προβούν σε ναυτικές ασκήσεις, προγραμματισμένες ήδη από την άνοιξη, σε θαλάσσιες εκτάσεις όπου ήδη δραστηριοποιούνται τα δύο ερευνητικά σκάφη των Τούρκων μαζί με τους συνοδευτικούς στολίσκους τους, καθώς θα αναμενόταν στο πλαίσιο της ιδιότυπης συνεννόησης που οι δύο αναθεωρητικές δυνάμεις διατηρούν τα τελευταία πέντε χρόνια — από τότε που οι Τούρκοι κατέρριψαν το ρωσικό Σουχόι πάνω απ’ τη Συρία, και μετά λούφαξαν — κι έτσι οι τουρκικές NAVTEX φαινομενικά αποσκοπούσαν στην ενημέρωση των τουρκικών αυτών σκαφών.
Όμως, για τις NAVTEX οι Ρώσοι δεν απευθύνθηκαν ποτέ μήτε στην Άγκυρα μήτε στη Λευκωσία. Ενημέρωσαν από μηνών το συντονιστικό κέντρο NAVAREA III για τις ασκήσεις στη Μεσόγειο, το οποίο βρίσκεται στην Ισπανία, κι αυτό ενημέρωσε την αρμόδια Λευκωσία καθώς και άλλες παράκτιες χώρες.
Οι Τούρκοι άρπαξαν την ευκαιρία, κυκλοφόρησαν τις δικές τους ενημερώσεις προς τα δύο ερευνητικά τους σκάφη υπό τον τύπο των NAVTEX, και κάμποσα ελληνικά ΜΜΕ έφαγαν και πάλι αμάσητο το παραμύθι, κυκλοφορώντας εθνοβλαπτικά γονατογραφήματα που παραπληροφορούσαν σχετικά με την Κύπρο. Εδώ υπάρχει ένα στοιχείο ευθύνης λόγω ασχετοσύνης για μερικά μέσα, όπως και ευθύνης λόγω τρομολαγνικής βούλησης από άλλα, η οποία όμως έχει ξεφύγει πια απ’ τα όρια, μιας και χωρίς να κατασκευάζουμε κρίσεις εκεί που δεν υπάρχουν μας επαρκούν για καθημερινή πραγμάτευση όσες κρίσεις όντως ήδη τρέχουν.
Η Άγκυρα αξιοποίησε το κλίμα, για να παρουσιάσει την ασάφεια ως αναγνώριση εκ μέρους του Κρεμλίνου της δήθεν δικής της αρμοδιότητας να εκδίδει NAVTEX για την περιοχή κι έτσι ως τάχα απόσυρση της ρωσικής αναγνώρισης ανάλογης αρμοδιότητας της Λευκωσίας.
Η Ρωσία απ’ την πλευρά της απέφυγε να ξεκαθαρίσει — και γιατί άλλωστε; — σαν να μην την αφορούσε, αφήνοντας την θύελλα της infodemic να μαίνεται, εξευτελίζοντας την Κύπρο και στροβιλίζοντας την ελληνική παράνοια σε νέα ύψη. Η Λευκωσία στο μεταξύ εξαργύρωσε τον καιροσκοπισμό της και το φλερτ με Πομπέο και Μακρόν, και έπρεπε να καταπιεί τον ρωσικό χειρισμό σαν poison pill, γιατί ακόμα κι έτσι υπάρχουν οφέλη για κείνην.
Ασφαλέστατα, η εσκεμμένη ραθυμία του Κρεμλίνου να βγει να διευκρινίσει πως απλώς ενημέρωσε την φίλη Τουρκία και δεν ζήτησε να εκδοθούν NAVTEX κατά πάντα και διά πάντα — μιας και τέτοια NAVTEX εκδόθηκε από την Κύπρο, αν και η είδηση καπελώθηκε απ’ όσους στην Ελλάδα πίστεψαν και πάλι την τουρκική προπαγάνδα — σκεπάζει μ’ ένα υπέρλεπτο πέπλο αστικής αβρότητας την πρόθεση του Βλαντίμιρ Βλαντίμιραβιτς ν’ αναδεύσει τα νερά της Ανατολικής Μεσογείου με την τεράστια κουτάλα του. Όταν ερωτήθηκε ο θρόνος των Τσάρων, γιατί δεν ζήτησε από τη Λευκωσία να εκδώσει NAVTEX, πήρε τον αυτοκρατορικό χρόνο του και απάντησε κατά το βραδάκι «απαπααα, εμείς να κάνουμε τέτοιο πράγμα; Βρε, εμείς αναγνωρίζουμε καί Κύπρο καί διεθνές δίκαιο, και σε κάθε περίπτωση, προάγουμε τον διάλογο και την συνεννόηση ως λύση κάθε έριδας μπλα μπλα μπλα», παραφράζω ασφαλώς.
Μήπως η Ρωσία μας εχθρεύεται; Μήπως θέλει το κακό μας; Όποιος αγνοεί τη νεκραναστημένη θεωρία «Μόσχα: Τρίτη Ρώμη» και πώς αυτή με διάφορες μεταμορφώσεις ορίζει τα ιστορικά πεπρωμένα της τέως υπερδύναμης στις σχέσεις της μαζί μας, όποιος αγνοεί πως δεν υπάρχει καμία σύμπλευση μεταξύ Ρωσίας και Ελλάδας πουθενά και σε κανέναν τομέα, και πως μονάχα και που ανήκουμε στο ΝΑΤΟ η Ρωσία μας βλέπει ως fair game, κάτι δεν έχει παρακολουθήσει σωστά τους τελευταίους αιώνες. Δεν πρέπει, όμως, να μας πιάνει πανικός. Κι αυτό γιατί δεν χάσαμε μόλις τώρα κάτι που ήδη έχουμε χάσει απ’ όταν ναυάγησε η εκσυγχρονοπασοκική ελληνορωσική προσέγγιση των S-300, και αργότερα η άλλη, η ενεργειακή του τέλους της θητείας του Κώστα Καραμανλή (αγωγός LNG Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη).
Συνάμα, αυτή η ρωσική ιδιότυπη σχέση έλξης-άπωσης με την Τουρκία, ακόμα και στο πεδίο της υβριδικής σύγκρουσης μαζί της στη Λιβύη, που την έχω περιγράψει ως ένα παρατεταμένο Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ δυο συμβαλλόμενων που υποπτεύονται ο ένας τον άλλον μα και συνεργάζονται με σφιγμένα τα δόντια, είναι μια υπέρκομψη και χρονικά βολική ανταπόδοση στην Ευρωενωσιακή πρεμούρα ανάμιξης στην Ουκρανία και εσχάτως στην Λευκορωσία, που σαφέστατα ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, αλλά και απέναντι στην ταχεία έλευση της Γαλλίας και των δυτικών ανθρωπιστικών ΜΚΟ και των λοιπών οργανισμών ανασυγκρότησης στον Λίβανο, που δεν έπρεπε να μείνουν αναπάντητες από μία αναθεωρητική δύναμη με παρουσία στη γωνία αυτήν της Μεσογείου μονοπωλιακή έπειτα από την αμερικανική αποχώρηση — βλ. ρωσικές βάσεις στη Συρία και στήριξη προς Άσαντ, σχέσεις με Κύπρο, και τώρα με Τουρκία. Αυτά τα τελευταία, όμως, της Βηρυτού προστίθενται στο ερμηνευτικό μας σκηνικό από χρονική σύμπτωση.
Πάντως, το Κρεμλίνο τηρεί μιαν αναλογικότητα στη συμπεριφορά του, που την ερμηνεύω: α) συντηρητικά, ως αναλογική κλιμάκωση χαμηλού επιπέδου προς την γενικά χαμηλού επιπέδου δυτική ανάμιξη στις περιοχές δικού του ενδιαφέροντος, αλλά και β) προωθημένα, ως μιαν υπενθύμιση τελικά προς την Τουρκία πως «είμαστε κι εμείς εδώ», αλλά και προς άπαντα ενδιαφερόμενο, βλ. Κύπρο, ΗΠΑ, και Μακρόν.
Όταν την άνοιξη ήδη προγραμματίζονταν οι δύο ρωσικές ασκήσεις προκειμένου να έχουν πολλαπλούς αποδέκτες, ακόμα δεν είχαν επισυμβεί οι εξελίξεις στη Λευκορωσία, αν και τα πράγματα όδευαν πεντακάθαρα από μήνες προς τα κει, με τον Λουκασένκο να κατηγορεί τότε τον Πούτιν πως σκόπευε να τον ανατρέψει με υποβολιμαίο λαϊκό κίνημα, άσχετα που τώρα τον παρακαλάει να τον στηρίξει εναντίον της ΕΕ και του ΝΑΤΟ επικαλούμενος το μετασοβιετικό Αμυντικό Σύμφωνο της Τασκένδης (1994), η σχετική Ευρωενωσιακή παρεμβατικότητα ήταν προβλέψιμη από τη ρητορική των Βαλτικών χωρών, η δε τουρκική επιθετικότητα στη Λιβύη, στη Συρία, και στο Βόρειο Ιράκ εξακολουθούσε κανονικά, ώστε σήμερα, Σεπτέμβρη πια, να μπαίνει κανείς στον πειρασμό να νοηματοδοτήσει τη ρωσική υπενθύμιση διαρκούς παρουσίας με συσχετισμούς προς εξελίξεις που τότε ρίζωναν ακόμα αλλά πολύ βολικά έχουν καρποφορήσει τώρα.
Αυτό δεν σημαίνει πως ερμηνεύουμε διά του post hoc ergo propter hoc, αλλά πως η ιστορία τα έφερε έτσι ώστε με έναν σμπάρο που έφερε ήδη μέσα του ένα Α νοηματικό φορτίο να χτυπούν οι Ρώσοι και τα τρυγόνια που εμφανίστηκαν μεταγενέστερα του αρχικού σχεδιασμού τους, και το Α να γίνεται Α+. Για να το πω απλούστερα, ο ρωσικός στόλος καμίαν ανάγκη δεν είχε ν’ ασκηθεί πέριξ της Κύπρου, παρ’ εκτός για να υπενθυμίσει πως εδρεύει στη Συρία, πως η Κύπρος είναι δική του γειτονιά, πως η λιβυκή ακτή είναι δική του σφαίρα επιρροής, πως από την εποχή του Νάσερ είχε κονέ με την Αίγυπτο, και πως έπειτα από τις χλιαρές δυτικές παρεμβάσεις σε Λιβύη, Λίβανο, και Λευκορωσία, το συμβολικό περιεχόμενο των ασκήσεων προσαυξήθηκε.
Η χαμηλής έντασης χειρονομία των Ρώσων θα μπορούσε παραδόξως να εκληφθεί και ως ευχαριστία προς εκείνες τις ευρωενωσιακές χώρες που κατά τις πρόσφατες τηλεδιασκέψεις και διά ζώσης διασκέψεις τις σχετικές με την Λευκορωσία μπλοκάρισαν (κοιτάζω εσένα, Νίκο Δένδια) τις προθέσεις της Γερμανίας και των Βαλτικών κρατών γι’ αμεσότερη και βαρύτερη ανάμιξη στις υποθέσεις του Μινσκ, κρατώντας την εμπλοκή της ΕΕ σε αόριστες, προσωποποιημένες κυρώσεις και σε μιαν ισχνή παροχή €53 εκατομμυρίων κυρίως για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Στην Ιστορία παρατηρούμε κι αυτά που δεν έγιναν ή που έγιναν λιγότερο σφοδρά απ’ όσο θα μπορούσε να ορίσει η αρχική πρόθεση. Και είδαμε πως όπως επετράπη μια πενιχρή ανάμιξη της ΕΕ στη Λευκορωσία που δεν συνιστά προς το παρόν game changer για τις ισορροπίες επιρροής, έτσι επετράπη και μια γαλλική ανάμιξη στον Λίβανο, τόσο εγγύς στη ρωσική Συρία, που δύναται να υπονομεύσει την επιρροή της Χεζμπολά στην από δεκαετιών σπαρασσόμενη μεσογειακή χώρα, που μόλις άνοιξε ξανά σε κάθε λογής ξένους επισκέπτες ντυμένους ως σωτήρες.
Συνάμα, δεν νομίζω ο Χαλίφης Ρετσέπ να χαίρεται πολύ που βλέπει τον ρωσικό στόλο ν’ αρμενίζει κι αυτός μέσα στα νερά των δικών του NAVTEX, και να μην μπορεί να πει κουβέντα κι από πάνω που οι Ρώσοι θα του καθυστερήσουν τις έρευνες και τους σχεδιασμούς με τον θόρυβο μηχανών και βολών. Σάμπως τον παίρνει και ν’ αρνηθεί, ακόμα κι άμα του ζητηθεί να κάνουν από κοινού ασκήσεις; Τιμητικό και ενισχυτικό για κείνον δεν θα ήταν κάτι τέτοιο; «Σαν φίλοι ήρθαν, μας αγαπάνε, το λάδι είναι αρκετό για όλους» που έλεγε και ο Δήμος Σταρένιος σε κείνην την ελληνική ταινία.
Παρέλειψα — είμαι σε ηλικία που ξεχνάω, όσο φλυαρώ — να πω ότι η εκπρόσωπος τύπου του ρωσικού Υπ. Εξωτερικών, κ. Μαρία Ζαχάροβα, ανακοίνωσε την επίσημη επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρώφ στην Κύπρο, την Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου, για να συναντηθεί με την κυπριακή κυβέρνηση και να συζητήσουν την εμβάθυνση των σχέσεων Κύπρου – Ρωσίας. Μου θυμίζει τον νονό της νύχτας που το πρωί επισκέπτεται το μαγαζί που οι μπράβοι του ρήμαξαν το προηγούμενο βράδυ, και λέει στον καταστηματάρχη περπατώντας ανάμεσα στις σπασμένες βιτρίνες, «βρε τα παλιόπαιδα, κοίτα βρε τί πήγαν και σού ’καναν, άμα τα βρίσκαμε μεταξύ μας, θα μπορούσα να τους είχα σταματήσει, κρίμα βρε παιδί μου».
Όπως κατά την κλασική κι ελληνιστική Αρχαιότητα, όπως στους Μέσους Χρόνους, όπως στους πρώιμους νεότερους και στη σύγχρονη εποχή μας, η προαιώνια ουδέτερη Κύπρος που προτιμούσε να πληρώνει φόρο καί στους Βυζαντινούς καί στους Ομαϋάδες Άραβες της Δαμασκού κι αργότερα στους Αββασίδες της Βαγδάτης, καλείται ξανά απ’ τους τρομερούς μνηστήρες της να διαλέξει μια παράταξη, και δεν έχουν όλοι τους υπομονή για τα παιχνίδια της, που δεν είναι πια καν περίτεχνα. Η ενηλικίωση ενός ανθρώπου και μιας χώρας μετριέται και απ’ την αποδοχή πως πρέπει να κάνει μια θυσία μεγάλης αξίας στο παρόν, προκειμένου να κατοχυρώσει μια προσδοκία οφέλους μεγάλης αξίας για το μέλλον. Ο καιρός που όλα τα λεφτά των Κυπρίων πήγαιναν για να φτιάχνουν πισίνες στις επαύλεις τους ή βγαίναν’ ως συνάλλαγμα σε λονδρέζικους λογαριασμούς για να σπουδάσουν τα παιδιά τους Social Media & Gender Studies παρήλθε, και σε λίγο θα βρεθούν κι αυτοί, κι εμείς μαζί τους, με τα χέρια ψηλά σε δέηση προς τους Ουρανούς, εάν δεν συνταχθούν με τον υπόλοιπο Ελληνισμό και δεν βάλουν τα χέρια βαθιά στις τσέπες τους, κι έτσι να βάλουν πλάτη για την άμυνα του κοινού μας χώρου, ειδάλλως θα γνωρίσουμε όλοι μας, κι εμείς κι αυτοί, πως οι τριήρεις του Κίμωνα δεν επαρκούν.
Αλήθεια, υπάρχει κανείς που πιστεύει πως ενώ εμφανίστηκαν από το πουθενά Ολλανδοί, Βρετανοί, Ισπανοί, και Αμερικάνοι να μας πουλήσουν παρωχημένες φρεγάτες, έρχονται οι Γάλλοι κι επιμένουν να μας χαρίσουν δωρεάν τα μισά Rafale τους και μας πουλάνε κοψοχρονιάς τα υπόλοιπα; Υπάρχει κανείς που δεν αντιλαμβάνεται πως κάποιος σύμμαχος που παραμένει άδηλος μέσα στην ολοφάνερη εμπλοκή του δέκα χρόνια τώρα εναντίον του Ερντογάν θα συμπληρώσει τη χρηματική διαφορά της προμήθειας, προκειμένου οι εγνωσμένα άριστοι Έλληνες πιλότοι ν’ αποκτήσουν πρόσβαση στο καλύτερο διαθέσιμο αεροσκάφος ενόψει μιας διαφαινόμενης σύγκρουσης με την Τουρκία, την ίδια ώρα που η Κύπρος προ διμήνου δήλωνε μέσα σε ανεξήγητη μακαριότητα πως ουδέποτε θα εξοπλιστεί και σφυρίζει περίπου αδιάφορα για την απειλή που ο Ελληνισμός προετοιμάζεται μέσα από χίλιες αντιξοότητες για ν’ αντιμετωπίσει;
Praeterea censeo ν’ αποκτήσουμε τις Belharra.
