του Ανδρέα Παπαμιμίκου
«Η Παιδεία είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός», γράφει ο Φέργκιουσον στο βιβλίο του «Πολιτισμός». Είναι αλήθεια. Χωρίς σοβαρή Παιδεία, δεν υπάρχει σοβαρή χώρα. Στις παρακάτω γραμμές δε θα προσπαθήσω να επιχειρηματολογήσω για το αυτονόητο που συζητείται αυτές τις ημέρες στην Βουλή, την ίδρυση μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων. Είναι μια αναγκαία και σωστή μεταρρύθμιση. Και καλώς γίνεται.
Εξάλλου η συνύπαρξη μεταξύ δημοσίου και μη κρατικού – μη κερδοσκοπικού πανεπιστημίου έχει τις προοπτικές να επιφέρει έναν άτυπο ανταγωνισμό που μπορεί να βελτιώσει και να αναβαθμίσει την ποιότητα των δημοσίων ιδρυμάτων.
Για αυτά και για άλλα πολλά αυτονόητα έχω μιλήσει ανοικτά, πριν από 10 και πλέον χρόνια, πρώτα ως Πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ και μετά ως γραμματέας της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα, το έκανα γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ερεθίσει τα αντανακλαστικά μιας ιδεοληπτικής συνωμοσίας όσων αγωνίζονται για τη…στασιμότητα. Εκείνων που βολεύονται σε αυτάρεσκες διαπιστώσεις θεωρώντας άξιο αναφοράς πως κάποιο Ίδρυμα κατάφερε να πλασαριστεί μέσα στα 200 καλύτερα, παγκοσμίως.
Αυτός όμως είναι ο κόσμος του χτες.
Σε αυτό το άρθρο θέλω να συνοψίσω τα βήματα για τον κόσμο του αύριο στα Δημόσια Ιδρύματα. Στα Πανεπιστήμια μας. Και εκεί πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος, με σκοπό να βάλουμε τα Πανεπιστήμιά μας σε τροχιά Τολμηρής Εξωστρέφειας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, μέσα από τρεις καθοριστικούς καταλύτες.
Πρώτον, την Διεθνοποίηση των Ιδρυμάτων ώστε να μετεξελιχθούν σε περιφερειακά κέντρα εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στο χώρο των Βαλκανίων. Τα ελληνικά Πανεπιστήμια έχουν τα εχέγγυα να γίνουν κόμβος έρευνας και καινοτομίας της ευρύτερης περιοχής. Με περισσότερα ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, τα ιδρύματα μας θα έχουν τη δυνατότητα, αφενός να προσελκύουν περισσότερους φοιτητές από το εξωτερικό αφετέρου να δημιουργήσουν ένα δίκτυο (networking) στη Νοτιανατολική Ευρώπη δημιουργώντας νέα, δικά τους παραρτήματα. Φανταστείτε το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας να ιδρύσει ένα τμήμα στα Τίρανα ή στα Σκόπια. Είναι προφανές το πολυδιάστατο και θετικό αντίκτυπο που θα έχει μια τέτοια ενέργεια για τα συμφέροντα της χώρας μας.
Δεύτερον, τη σύνδεση με την αγορά εργασίας ώστε τα Πανεπιστήμια να γίνουν κατ’ εξοχήν χώρος παραγωγής νέας γνώσης που θα συμβάλλει στην καινοτομία και την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό περνάει μέσα από τα αναγκαία κίνητρα προς τις επιχειρήσεις ώστε να χρηματοδοτούν προγράμματα, με την δέσμευση πρόσληψης ποσοστού των αριστούχων. Συνεπώς θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας ενώ ταυτόχρονα θα μειωθούν με αυτόν τον τρόπο τα δίδακτρα για τους φοιτητές. Είναι σαφές πως μέσα από αυτές τις συνέργειες θα αναβαθμιστούν οι υποδομές αλλά και τα εργαστήρια έρευνας των πανεπιστημίων. Στο πλαίσιο αυτό ας σκεφτούμε πόσο σημαντικό είναι να θεσμοθετηθούν προγράμματα υποτροφιών από την αγορά, σαν αυτό που υλοποιούμε ως δικηγορική εταιρεία Rhetor επιβραβεύοντας την αριστεία και δίνοντας εμπειρία και θέσεις εργασίας σε πολλούς φοιτητές.
Τρίτον, την σύνδεση της αξιολόγησης με την κρατική χρηματοδότηση. Η ενίσχυση του αυτοδιοίκητου και η ευχέρεια που θέλουν να έχουν τα ιδρύματα ώστε να αναπτύσονται με τις δικές τους δυνάμεις, πρέπει να συνδέεται με συγκεκριμένους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες. Αυτοί οι δείκτες θα διαμορφώνουν μια λίστα αξιολόγησης (ranking) η οποία θα δημοσιεύεται και ανάλογα με τη θέση που έχει το κάθε πανεπιστήμιο θα λαμβάνει και την ανάλογη κρατική χρηματοδότηση. Και κάτι ακόμα. Γιατί να μη μπορεί το κάθε Πανεπιστήμιο να χρηματοδοτείται και από φορείς της ιδιωτικής αγοράς;
Δε θα αναφερθώ στο χιλιοειπωμένο θέμα ασφάλειας των Πανεπιστημίων, όσο και αν το θεωρώ εξόχως σημαντικό. Οι νόμοι υπάρχουν εδώ και καιρό και δεν εφαρμόζονται. Στο χέρι μας είναι να εφαρμοστούν.
