Πολλά ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες από την πλευρά της Κίνας ότι εντοπίστηκε πιθανό σήμα από εξωγήινη ζωή, μέσω γιγαντιαίου τηλεσκοπίου. Πόσο υπαρκτό είναι, όμως, ένα τέτοιο σενάριο;
Οι τελευταίες αστρονομικές μετρήσεις και εκτιμήσεις δείχνουν ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια αστέρια και πλανήτες στο γαλαξία μας και εικάζεται ότι σε πολλούς από αυτούς θα πρέπει να υπάρχει νοήμων ζωή με πολιτισμό και τεχνολογική εξέλιξη. Οι πλανήτες αυτοί βρίσκονται δεκάδες έως εκατοντάδες έτη φωτός μακριά μας και πιστεύεται ότι πολλοί από αυτούς έχουν βιώσιμες συνθήκες, με ατμόσφαιρα οξυγόνου και νερό και ίσως ακόμα νοήμονα ζωή.
Ένας άλλος τρόπος αναζήτησης εξωγήινης ζωής είναι στην εντόπιση ραδιοσημάτων από την περιοχή διαφόρων αστέρων, που “φαίνονται” κάπως διαφορετικά από τα συνηθισμένα ραδιοκύματα που εκπέμπει πχ. ένας αστέρας pulsar, ή ένας αστέρας νετρονίων, και το πρόγραμμα SETI είναι αφιερωμένο στη παρατήρηση τέτοιων ιδιαζουσών ραδιοκυμάτων από πιθανά αστρικά συστήματα.
Αφού εικάζεται λοιπόν ότι πρέπει να υπάρχει εξωγήινη νοήμων ζωή εκεί έξω, που είναι;
Σύμφωνα με τις “εξω-πλανητικές” παρατηρήσεις η Γη θα έπρεπε ήδη να έχει δεχθεί την επίσκεψη εξωγήινων πολιτισμών, πράγμα που δημιουργεί το λεγόμενο παράδοξο του Fermi. Όταν ο Enrico Fermi εργαζόταν το 1950 στην Αμερική στο Εθνικό Εργαστήριο του Los Alamos είχε μια χιουμοριστική, χαλαρή συζήτηση με συναδέλφους του (τους Konopinski, Teller και York) την ώρα του φαγητού.
Ο Fermi με έναυσμα εκείνη τη συζήτηση επιστρέφοντας στο γραφείο του έκανε κάποιους γρήγορους υπολογισμούς και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να είχαμε δεχτεί επίσκεψη τουλάχιστον ενός εξωγήινου πολιτισμού εδώ και πολύ καιρό. Κάτι που δικαιολογούσε, κατά την παράδοση, την ερώτηση που αναφώνησε χιουμοριστικά στους συναδέλφους του: “Που είναι όλοι αυτοί λοιπόν;” (εννοώντας τους εξωγήινους). Αν και το όνομα του Enrico Fermi σχετίζεται με το παράδοξο ότι ακόμα δεν έχουμε έρθει σε επαφή με εξωγήινους, δεν ήταν και ο πρώτος που έθεσε την απορία αυτή. Πολλοί άλλοι επιστήμονες (πχ. Tsiolkovsky -πριν τον Fermi-, Hart, Tipler, Landis, Gray κλπ) έχουν συζητήσει για το παράδοξο αυτό, αν και πολλοί δεν το δέχονται ως παράδοξο αλλά περισσότερο ως επιχείρημα, που τελικά παρέμεινε γνωστό με το όνομα παράδοξο του Fermi.
Οι πιθανές εξηγήσεις
Υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις. Ίσως είμαστε μόνοι στο σύμπαν. Ή ίσως είμαστε το πρώτο είδος που αναπτύχθηκε στο επίπεδό μας. Ή ίσως έχουν υπάρξει πολλά άλλα ευφυή εξωγήινα είδη, αλλά όλα εξαφανίστηκαν πριν γίνουν διαστρικά. Ή ίσως υπάρχει κάποιο ανώτατο όριο για το πόσο μακριά μπορεί να προχωρήσει η επιστήμη με βάση τους συμπαντικούς νόμους. Ή ίσως η ευφυής ζωή είναι εξαιρετικά σπάνια. Ή ίσως κάποιο άλλο ευφυές είδος υπάρχει στο μη παρατηρήσιμο σύμπαν, δηλαδή έχει απομακρυνθεί τόσο σε σημείο που δεν μπορούμε καν να το δούμε.
Άλλη εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι τα “αρπακτικά” του παραδόξου του Fermi εξαφανίζουν οποιοδήποτε είδος που αναπτύσσεται σε ένα ορισμένο σημείο, καθώς μπορεί να αποτελεί απειλή. Ή ίσως είναι εκεί έξω, αλλά είναι ήσυχα και αδιάφορα, για να μην ενοχληθούν από άλλους πολιτισμούς.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι με την ησυχία που επικρατεί σύμφωνα με τις παρατηρήσεις που έχουμε στα χέρια μας, δύσκολα θα μπορέσουμε να δώσουμε σαφή απάντηση για το τι πραγματικά συμβαίνει. Οι μόνες ελπίδες για εύρεση ζωής υπάρχουσας ή παρελθοντικής, έστω σε μικροβιακό επίπεδο, εναποτίθενται, πλέον, σε αποστολές εντός του ηλιακού μας συστήματος, όπως για παράδειγμα στην Ευρώπη (φεγγάρι του Δία) ή τον Τιτάνα (φεγγάρι του Κρόνου), που φαίνεται να πληρούν τις προϋποθέσεις.
Δ. Μπαλογιάννης
