Financial Times: Ο πόλεμος στην Ουκρανία θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της Δύσης

404

Υπάρχει μια αυξανόμενη εμπιστοσύνη στη δυτική συμμαχία για την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία. Αυτή η εμπιστοσύνη είναι δικαιολογημένη και δυνητικά επικίνδυνη.

Η εισβολή πήγε πολύ χειρότερα για τη Ρωσία από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι τόλμησαν να ελπίζουν στη Δύση. Οι δυτικοί σύμμαχοι εξέπληξαν ακόμη και τους εαυτούς τους με τη δύναμη, την ταχύτητα και την ενότητα της απάντησής τους — με τις άνευ προηγουμένου κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία και τη στρατιωτική βοήθεια που διοχετεύθηκε στην Ουκρανία.

Η ολοένα και πιο ανοδική διάθεση στην Ουάσιγκτον και σε μέρη της Ευρώπης αντικατοπτρίστηκε στην αμφιλεγόμενη παρατήρηση του Τζο Μπάιντεν ότι ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν «δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ θεωρείται ευρέως ότι μίλησε με άστοχο τρόπο ότι οι βοηθοί του έπρεπε να επιστρέψουν γρήγορα. Αλλά τα σχόλιά του αντικατοπτρίζουν την αίσθηση στην Ουάσιγκτον ότι κάποια μορφή «αλλαγής καθεστώτος» στη Ρωσία είναι και νοητή και επιθυμητή.

Η εσωτερική και διεθνής θέση του Πούτιν φαίνεται πράγματι πιο επικίνδυνη από ό,τι πριν από την εισβολή. Αλλά η λιγότερο συζητημένη πραγματικότητα είναι ότι ο πόλεμος εγκυμονεί επίσης μεγάλους και αυξανόμενους πολιτικούς κινδύνους για τις κυβερνήσεις της Δύσης.

Ο κίνδυνος είναι ότι η Ρωσία καταφέρει να συνεχίσει τον αγώνα για πολλούς μήνες — με αυξανόμενο αριθμό νεκρών και καταστροφών. Εν τω μεταξύ, οι επιπτώσεις της οικονομικής ρήξης με τη Μόσχα θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές πολύ πιο έντονα στην Ευρώπη με τη μορφή της αύξησης των τιμών, των ελλείψεων ενέργειας, των χαμένων θέσεων εργασίας και του κοινωνικού αντίκτυπου της προσπάθειας να απορροφηθούν έως και 10 εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες.

Η Αμερική είναι λιγότερο εκτεθειμένη οικονομικά από την Ευρώπη. Αλλά ο πόλεμος ξεκίνησε με τον πληθωρισμό των ΗΠΑ ήδη υψηλό και τη δημοτικότητα του Μπάιντεν χαμηλά. Οι τιμές της βενζίνης πλέον εκτινάσσονται στα ύψη και αυτό πάντα πέφτει άσχημα με τους Αμερικανούς ψηφοφόρους.

Οι λογαριασμοί ενέργειας για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη αυξάνονταν επίσης απότομα ακόμη και πριν από τον πόλεμο. Τώρα πρόκειται να εκτοξευθούν στα ύψη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα νοικοκυριά ενδέχεται να δουν αύξηση 50% στους λογαριασμούς ενέργειας τον Απρίλιο, ακολουθούμενη από άλλη αύξηση 50% τον Οκτώβριο.

Ο στόχος της ΕΕ να μειώσει την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο κατά τα δύο τρίτα μέχρι το τέλος του έτους αποδοκιμάζεται από ορισμένους ως πολύ αδύναμη απάντηση, καθώς σημαίνει ότι η Ρωσία συνεχίζει να λαμβάνει δισεκατομμύρια ευρώ την εβδομάδα σε εισόδημα από τις εξαγωγές. Όμως, στο συνέδριο FT commodities την περασμένη εβδομάδα, οι έμποροι προειδοποίησαν ότι ακόμη και αυτή η μείωση στις αγορές θα είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η έλλειψη ντίζελ από τη Ρωσία θα μπορούσε να οδηγήσει σε συρρίκνωση των καυσίμων στην Ευρώπη φέτος.

Οι τιμές των τροφίμων είναι επίσης πιθανό να εκτιναχθούν στα ύψη, αντανακλώντας τη σημασία της Ουκρανίας και της Ρωσίας για τις παγκόσμιες αγορές σιταριού και λιπασμάτων. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των Ευρωπαίων που χρησιμοποιούν τράπεζες τροφίμων ή χρειάζονται επείγουσα βοήθεια θα αυξηθεί.

Στη Μέση Ανατολή, εν τω μεταξύ, όπου οι κυβερνήσεις έχουν λιγότερους πόρους για να μετριάσουν τον αντίκτυπο των αυξήσεων των τιμών των τροφίμων, θα μπορούσε να υπάρξει απότομη αύξηση της πείνας. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε ένα νέο κύμα απελπισμένων ανθρώπων που προσπαθούν να φύγουν για την Ευρώπη. Οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη, που ήδη αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν εκατομμύρια Ουκρανούς, θα μπορούσαν σύντομα να αντιμετωπίσουν πολλούς περισσότερους επίδοξους μετανάστες από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Η ανταπόκριση του κοινού σε αυτές τις εξελίξεις στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι πιθανό να είναι ασταθής και αντιφατική. Η τρέχουσα εστίαση στα μέσα ενημέρωσης στην Ουκρανία πιθανότατα θα εξασθενίσει, καθώς ο πόλεμος χάνει την αξία σοκ. Μέχρι το φθινόπωρο, η οικονομική κρίση θα μπορούσε να κυριαρχήσει στην πολιτική. Αυτό θα παρείχε γόνιμο έδαφος για μια αναζωπύρωση λαϊκιστών όπως ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία ή ο Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία — όλοι τους έχουν γίνει διάσημοι θαυμαστές του Πούτιν στο παρελθόν.

Φυσικά, η οικονομική πίεση στη Ρωσία θα είναι πολύ πιο έντονη. Αλλά ο Πούτιν διοικεί μια δικτατορία. Οι ηγέτες των δυτικών δημοκρατιών πρέπει να ανησυχούν για τους ψηφοφόρους τους. Γνωρίζουν ότι, ιστορικά, λίγες κυβερνήσεις μπορούν να επιβιώσουν από τον στασιμοπληθωρισμό και τη συνακόλουθη κρίση κόστους ζωής.

Καθώς η οικονομική πίεση αυξάνεται, τόσο η δυτική ενότητα θα μπορούσε να σπάσει – οδηγώντας σε αντιφατικές πιέσεις στους πολιτικούς ηγέτες. Περισσότερες εξοργίσεις στην Ουκρανία, όπως η καταστροφή της Μαριούπολης, θα οδηγήσουν σε απαιτήσεις για μια ακόμη πιο σκληρή δυτική απάντηση — μέχρι και την άμεση στρατιωτική επέμβαση στη σύγκρουση.