Ντόναλντ ο θαυματουργός

205

Επομένως το θαύμα συνιστά μιαν «μοναδικότητα» (singularity) ανάμεσα στα ειδάλλως καθημερινά πράγματα, ή όπως λένε στην Φυσική, μιαν «ανωμαλία» (anomaly)—δηλαδή μιαν απόκλιση—κατά την εφαρμογή των κανόνων της εμπειρικά ομαλής πραγματικότητας: για να συντελεστεί ένα θαύμα απαιτείται η παραβίαση των κανόνων που διαφορετικά θα όριζαν μιαν ομαλά προβλέψιμη εξέλιξη της πραγματικότητας.

Στην ανθρώπινη ιστορία, που ’ναι η ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας, η πραγματικότητα διαμορφώνεται βάσει δύο μεγάλων παραμέτρων: η πρώτη είναι η βούληση των προσώπων, κι η δεύτερη είναι το πλαίσιο των κανόνων που προσδιορίζουν τα όρια που επιτρέπουν την υλοποίηση της βούλησής τους σε πράξη.

Κάποιες φορές όμως, προκύπτουν στην ανθρώπινη ιστορία και πρόσωπα με μεσσιανικά χαρακτηριστικά, πρόσωπα δηλαδή που είτε ανοίγουν την πόρτα κι εισέρχονται απ’ την υπερβατική τους διάσταση στην πραγματικότητα των θνητών με μεταφυσικό τρόπο, είτε πρόσωπα που ανήκοντας ήδη στην κοινωνία των ανθρώπων αποφασίζουν απολύτως αυτόβουλα πως προορίζονται να εφαρμόσουν την βούλησή τους με τρόπο μοναδικό, γιατί οι ίδιοι σκοπεύουν να το πράξουν πέραν απ’ το πλαίσιο των κανόνων που ίσχυαν για όλους τους άλλους μέχρι τη στιγμή εκείνη.

Σε παλαιότερο άρθρο μου—σε δύο websites που πλέον δεν υπάρχουν—είχα εισαγάγει τον όρο «αυτοκρατορικός μεσσιανισμός» για να περιγράψω εκείνη τη γενιά ηγετών (Τραμπ, Τρουντό, Μακρόν, οι πλέον γνωστοί) που εισέρχονται από μιαν αναπάντεχη πόρτα της ιστορίας, ωσάν Μεσσίες, κι υποστηρίζουν πως το πολιτικό όραμά τους συνιστά την αλήθεια, πως οι ίδιοι συνιστούν την μοναδική οδό, και πως το δικό τους φως δεν είναι του πολιτικού κόσμου τούτου, μιας και δεν προέρχονται απ’ τα πτωχευμένα κόμματα της εποχής τους.

Η μεταφυσική τους ρητορική δεν εξαντλείται στις εικόνες αυτές, οι οποίες κεφαλαιοποιούν πάνω στα δόγματα των θρησκευμάτων—τα οποία συνιστούν εμπεδωμένες όψεις της κοινωνίας μας κι έτσι δεν απαιτούν περαιτέρω διευκρίνιση και τεκμηρίωση ακριβώς λόγω της εξοικείωσης που έχουμε με την ιδέα του ενός μοναδικού προσώπου, ενός Μεσσία, του ενός ανδρός την αρχή του οποίου μπορούμε να εμπιστευτούμε να μας βγάλει απ’ τ’ αδιέξοδα—αλλά προχωρούν και στην ρητορική της αντίκρουσης των κανόνων, τους οποίους χαρακτηρίζουν ως διεφθαρμένους, και συχνά έτσι είναι, κι εγκατεστημένους ώστε να διαιωνίζουν θεσμικά την αδικία.

Αντιθέτως, τέτοια πρόσωπα αποζητούν άλλοτε σταδιακά μ’ επικοινωνιακό χάρισμα κι άλλοτε με την ορμητικότητα ενός ταύρου σε υαλοπωλείο (αυτό που ο Μακρόν χαρακτήρισε «hégémonie brutale» μιλώντας χθες στους G6+1 για τον Τραμπ) την ανατροπή των κανόνων και την εξύψωσή των ιδίων πάνω απ’ αυτούς, πάνω απ’ τους νόμους, ώστε η εξουσία τους να πηγάζει απ’ τους ίδιους, εξ ου και το «αυτοκρατορικόν» του όρου, κι από την προσωπική τους σχέση με τον λαό, που διαμορφώνεται απευθείας και χωρίς τους θεσμικούς ενδιάμεσους, όπως ειν’ οι εκπρόσωποι των άλλων τριών εξουσιών, των δύο τυπικών (νομοθετικής και δικαστικής) και της μίας άτυπης (των ΜΜΕ).

Όπως στην μεταφυσική ενατένιση των ανθρωπίνων πραγμάτων μια μεσσιανική φυσιογνωμία επιλέγει να υλοποιήσει την βούλησή της με μοναδικές, θαυματουργικές ενέργειες που αγνοούν τους φυσικούς νόμους, έτσι καί στην πολιτική πραγματικότητα τέτοιες φυσιογνωμίες επιλέγουν το θαύμα, τις πράξεις δηλαδή πολιτικής αντιδομής που ανατρέπουν τις καταστάσεις που οι κανόνες είχαν διαμορφώσει πριν εμφανιστούν αυτά τα πρόσωπα. Τέτοιες ενέργειες αποτελούν το μανιφέστο του πολιτικού τους οράματος, την αποκάλυψη δηλαδή της μοναδικής ταυτότητάς τους μέσα στην ιστορία.

Μέχρι τα χρόνια της Επανάστασης του 1789, δεν ήταν σπάνιο ο λαός να προστρέχει για να λάβει το ιατρικά θεραπευτικό άγγιγμα των Λουδοβίκων της Γαλλίας, γιατί πίστευαν πως οι μονάρχες μετείχαν μιας θεϊκής φύσης κι ευλογίας, πίστη διαδεδομένη στον Δυτικό Κόσμο ήδη απ’ τους ελληνιστικούς χρόνους που αργότερα εμπεδώθηκε με την θεσμοθετημένη λατρεία των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, οι οποίοι ονομάζονταν «Αύγουστοι», δηλαδή «Σεβαστοί», προσωνύμιο που άρμοζε στους θεούς.

Μολονότι ένας πρόεδρος όπως ο Τραμπ δεν θα ’ταν εύκολο να ισχυριστεί τέτοια θεραπευτική δύναμη στις μέρες μας, κάτι τέτοιο δεν ειν’ ανοίκειο στην αμερικάνικη κουλτούρα, στην οποία ανθούν και σήμερα οι αμφιλεγόμενες διακονίες (ιερο)κηρύκων των λεγόμενων «Μegachurches», που είτε με την επίθεση των χειρών τους είτε απλά με το πέρασμά τους μπροστά από ασθενείς και το ανέμισμα του λευκού σακακιού τους ισχυρίζονται πως θεραπεύουν κάθε λογής αρρώστειες και διαταραχές των πιστών που καταρρέουν εκστατικά, πιστοποιώντας έτσι το μεταφυσικό θαύμα τους.

Αυτό που απομένει σε μιαν αυτοκρατορική μεσσιανική φυσιογνωμία όπως ο Τραμπ να πράξει ως θαύμα, ως δηλαδή μια θεαματική πράξη ανατροπής των κανόνων κι έτσι πιστοποίησης της μοναδικότητάς του, είναι πρώτον η κατάργηση των νόμων των προκατόχων του—κάτι στο οποίο έχει επιδοθεί με περισσή σπουδή—και δεύτερον η απάλειψη των συνεπειών της εφαρμογής των νόμων του συστήματος όπως αυτό είχε προ του ερχομού του. Και τούτο διότι ένας Μεσσίας έχει εξουσία επί του παρόντος, αλλά και του παρελθόντος όπως και του μέλλοντος.

Αυτή η δεύτερη διάσταση εκφράζεται με την σωρηδόν απονομή χάριτος τον τελευταίο καιρό εκ μέρους του Τραμπ, και πρόκειται για περιστατικά που λαμβάνουν εκτός από δημοσιότητα—μεγάλη προτεραιότητα για τον εμμονικό με την δημοσιότητα Ντόναλντ—καί ειδικό νόημα όταν συνεξεταστούν με τα συχνά τουΐτς του προέδρου που διακηρύσσουν την απόλυτη εξουσία του ν’ απονείμει χάρη ακόμα καί στον εαυτό του, εν όψει της πορείας της έρευνας του Ειδικού Ανακριτή Ρόμπερτ Μάλερ.

Μολονότι η δυνατότητα απονομής χάριτος προβλέπεται απ’ τους νόμους και το αμερικάνικο σύνταγμα, κι έτσι φαινομενικά δεν μοιάζει να συνιστά ανατροπή αλλά μάλλον εφαρμογή των νόμων, η ίδια η πρακτική της απονομής χάριτος αποτελεί κατάλοιπο στα προεδρικά συστήματα απ’ την εποχή των μοναρχικών, τότε που η μεσσιανική φυσιογνωμία του μονάρχη ενισχυόταν με τέτοιες υπερξουσίες που δύναντο ν’ ανατρέψουν τις αποφάσεις των δικαστών, κι έτσι ν’ ανατρέψουν τις συνέπειες της εφαρμογής των νόμων των ανθρώπων πάνω σ’ ανθρώπους. Η εξουσία της απονομής χάριτος τοποθετούσε, επομένως, τον μονάρχη πλησιέστερα στην θεϊκή σφαίρα, αίροντάς τον πάνω απ’ τον κόσμο των θνητών, για τους οποίους ίσχυαν οι δεσμεύσεις που δεν ίσχυαν για κείνον,κι έτσι του επιτρεπόταν να τις αγνοήσει.

Ο ίδιος ο Τραμπ διακηρύσσει στις δηλώσεις του αμέσως μετ’ από κάθε απονομή χάριτος πως έτσι διορθώνει κάποια μεγάλη αδικία που ’χε συντελεστεί εις βάρος κάποιου καταδίκου, μεμφόμενος έτσι ανοιχτά το σύστημα της Απονομής Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, που άλλωστε απλώς εφάρμοζε κείμενη νομοθεσία όταν εξέδιδε μιαν απόφαση. Ψέγοντας το δικαιικό σύστημα που ’χε σφάλλει ή αποδείχθηκε ανεπαρκές, κατά την ρητορική του προέδρου, προβάλλει τον εαυτό του και την διαχείριση της δικής του εξουσίας ως αφενός διορθωτική των πραγμάτων προς ωφέλεια των ανθρώπων—εκεί που η άτεγκτη Δικαιοσύνη τους έβλαψε—κι αφετέρου ως διαμορφωτική μιας νέας, δίκαιης αυτήν τη φορά πραγματικότητας, για τον ερχομό της οποίας ένας πολίτης μπορεί στο εξής να προσμένει μονάχα προσβλέποντας στο μεσσιανικό πρόσωπο του φιλάνθρωπου κι οικτίρμονος προέδρου, κι όχι στους άδικους και πεπερασμένων δυνατοτήτων δικαστές, τους οποίους ο Τραμπ ήδη βλέπει ως συστημικούς ανταγωνιστές, μιας και κατά πώς φαίνεται θα κληθούν να δικάσουν καί τον ίδιο στο μέλλον.

Συνάμα, ο Τραμπ αφαιρεί κύρος απ’ τους δικαστές και την Δικαιοσύνη, προετοιμάζοντας το ιδεολογικό πεδίο μεταξύ των υποστηρικτών του για το ενδεχόμενο της δικής του παραπομπής για την υπόθεση της (κατά πώς φαίνεται) συμπαιγνίας του με τους Ρώσους για την νίκη του στις εκλογές του 2016. Παράλληλα, φανερώνεται ο ίδιος ως πόλος εξουσίας ανώτερος του συστήματος των προκατόχων του, που έκαναν χρήση αυτής της μοναδικής αρμοδιότητας πάντοτε συμβουλευόμενοι την εισήγηση της ειδικής Διεύθυνσης του Υπ. Δικαιοσύνης για την εξέταση τέτοιων υποθέσεων, και σχεδόν ποτέ από μόνοι τους.

Πρόκειται για μιαν εξουσία που με περηφάνια την διαχειρίζεται ο ίδιος ως αυτοκράτορας, κι ως τέτοιος, πιστεύει, πως τοποθετείται πάνω απ’ το κύρος των νόμων, όπως φανέρωσε με την επιστολή που έστειλε στον Ρόμπερτ Μάλερ τον Γενάρη του 2018 το επιτελείο των δικηγόρων του, όπου ανέπτυσσαν τους ισχυρισμούς τους πως όσο βρίσκεται στο αξίωμα του προέδρου δεν δύναται να παραπεμφθεί σε καμία δίκη για κανένα ενδεχόμενο αδίκημα, ακόμα και γι’ ανθρωποκτονία, όπως ισχυρίστηκε προσφάτως ο δικηγόρος του και τέως δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ρούντι Τζουλιάνι.

Η απονομή χάριτος συνιστά πάντοτε μιαν ανατροπή της νομικής πραγματικότητας, μιαν ακύρωση των συνεπειών των αποφάσεων της Δικαιοσύνης, και γι’ αυτό μια πράξη σχετικοποίησης του κύρους της, ενώ ταυτόχρονα μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ανάδειξη του κύρους της εκτελεστικής εξουσίας, γι’ αυτό και μέχρι την εποχή Τραμπ είχε ασκηθεί με φειδώ και χωρίς τυμπανοκρουσίες που θα πλήγωναν την εικόνα της Δικαιοσύνης, όμως τώρα πια στο γραφείο του προέδρου βρίσκονται ήδη άλλες τριάντα τέτοιες αποφάσεις που περιμένουν την υπογραφή του. Η μοναδικότητα του θαύματος της απονομής χάριτος πρόκειται να μετατραπεί σε οικεία πρακτική, ίσως για να μην προκαλέσει καμίαν έκπληξη όταν στο μέλλον ο Τραμπ απονείμει την χάρη στον ίδιο και στους συγγενείς του, που επίσης ερευνώνται ποινικώς για την ίδια και για σχετιζόμενες υποθέσεις.

Στην εποχή των θεαματικών πράξεων ενός προσώπου που απέκτησε νέα ταυτότητα μεσ’ απ’ το κυνήγι της τηλεοπτικής θεαματικότητας, θα ’ταν αμέλεια εκ μέρους του παρατηρητή να μην συνεξετάσει το ειδικό βάρος που κουβαλούν τέτοιες συμπεριφορές που εκφεύγουν του κανόνα ανατρέποντάς τον.