Άρθρο του Politico
Στο κομψό υπουργείο Εξωτερικών στη νότια πλευρά του Αγίου Στεφάνου στο κέντρο του Δουβλίνου, το διπλωματικό σώμα της Ιρλανδίας εμπλέκεται σε αυτό που ξαφνικά έχει γίνει επείγουσα συζήτηση: αν πρέπει να επανεξεταστεί η παραδοσιακή στάση της χώρας περί στρατιωτικής ουδετερότητας.
Πρόκειται για μια συζήτηση που λαμβάνει χώρα σε εθνικές πρωτεύουσες σε όλη την Ευρώπη, καθώς οι ρωσικές βόμβες που πέφτουν σε πόλεις της Ουκρανίας εκτοξεύουν τις ανησυχίες για την ασφάλεια σε ύψη που δεν έχουν παρατηρηθεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ, η ξαφνικά μη πια αδιανόητη πιθανότητα σύγκρουσης μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν η στρατιωτική ουδετερότητα είναι επιθυμητή – ή ακόμη και δυνατή.
Ακόμη και στην Ιρλανδία, μια από τις ευρωπαϊκές χώρες που είναι πιο απομακρυσμένες από τις μάχες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αρχίζουν να επανεξετάζουν μια στρατηγική θέση που έχει τις ρίζες της στη μετα-αποικιακή ιστορία της χώρας και επιβεβαιώνεται επανειλημμένα στον αιώνα που πέρασε.
«Επιτέλους, αισθάνομαι ότι μπορείτε πραγματικά να θίξετε το θέμα», είπε ο Cathal Berry, ανεξάρτητο μέλος του ιρλανδικού κοινοβουλίου που υποστηρίζει μια πιο ισχυρή αμυντική πολιτική. «Στο παρελθόν, αν αναφέρατε ακόμη και ανησυχίες για τη θέση της Ιρλανδίας σχετικά με την ουδετερότητα, θα κατηγορηθείτε ως πολεμοχαρής».
Η επικάλυψη μεταξύ της ένταξης στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ είναι εκτεταμένη αλλά όχι πλήρης. Όχι μόνο η στρατιωτική συμμαχία είναι πολύ ευρύτερη – συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και η Τουρκία – καθώς υπάρχουν έξι χώρες της ΕΕ που, για στρατηγικούς, γεωγραφικούς ή ιστορικούς λόγους, δεν έχουν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Για την Ιρλανδία, ο λόγος έγκειται κυρίως στην ιστορία της ως αποικισμένο έθνος και στην ταραγμένη σχέση της με τη Βρετανία, η οποία κατείχε το νησί σε διάφορους βαθμούς για αιώνες. Ο σκληρός αγώνας της χώρας για ανεξαρτησία στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και ο επακόλουθος εμφύλιος πόλεμος άφησαν τους νέους ηγέτες της με λίγη όρεξη για ένταξη σε μια στρατιωτική συμμαχία μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Ιρλανδία εντάχθηκε στην Κοινωνία των Εθνών το 1923, αλλά παρέμεινε ουδέτερη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα παρόμοιο επιχείρημα κέρδισε την ημέρα στο ζήτημα της ένταξης στο ΝΑΤΟ τη δεκαετία του 1960.Αν και η έννοια της ουδετερότητας δεν είναι κωδικοποιημένη στο σύνταγμα της Ιρλανδίας, η ιδέα έχει επανειλημμένα επιβεβαιωθεί κατά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ.
“Κήρυξη πολεμου”
Το Δουβλίνο δεν είναι το μόνο κράτος που συμμετέχει σε μια εθνική συζήτηση για την ασφάλεια και την ουδετερότητα. Ακόμη και οι στρατιωτικά ουδέτερες χώρες της ΕΕ έχουν προσχωρήσει στο υπόλοιπο μπλοκ επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, τις οποίες ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατήγγειλε ως «παρόμοιες με την κήρυξη πολέμου».
Τον Μάρτιο, λίγο μετά την εισβολή της Ρωσίας, η Δανία, μέλος του ΝΑΤΟ, ανακοίνωσε ότι θα διενεργήσει δημοψήφισμα την 1η Ιουνίου σχετικά με την εξαίρεση από την αμυντική πολιτική της ΕΕ που διαπραγματεύτηκε μετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ. «Οι ιστορικές στιγμές απαιτούν ιστορικές αποφάσεις», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας Mette Frederiksen. Το ναι θα επιτρέψει στη χώρα να συμμετάσχει στις αποστολές ΚΠΑΑ της ΕΕ.
Η Αυστρία αντιμετωπίζει επίσης ερωτήματα σχετικά με την επίσημη ουδετερότητα που έχει υποστηρίξει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια στάση που τη βοήθησε να προσελκύσει θεσμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας.
Η υπουργός Άμυνας της Αυστρίας Κλαούντια Τάνερ δήλωσε ότι δεν υπάρχουν σχέδια για αλλαγή της πολιτικής ουδετερότητας της Αυστρίας. «Για μένα και για ολόκληρη την κυβέρνηση είναι πολύ σαφές ότι δεν θα αγγίξουμε τη στρατιωτική ουδετερότητα της Αυστρίας, η οποία κατοχυρώνεται επίσης στο σύνταγμά μας», είπε στο POLITICO.
Όπως και η Ιρλανδία, ωστόσο, ενώ η Αυστρία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, συμμετέχει στις αμυντικές προσπάθειες της ΕΕ. Η Τάνερ είπε ότι η χώρα θα «συμβάλει ενεργά στην περαιτέρω ανάπτυξη της κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ» προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ασφαλείας του μπλοκ. Για παράδειγμα, η Βιέννη δήλωσε ότι σχεδιάζει να συμμετάσχει στο σχέδιο της ΕΕ για τη δημιουργία ικανότητας ταχείας ανάπτυξης έως 5.000 στρατευμάτων, όπως κωδικοποιήθηκε στην πρόταση Στρατηγικής Πυξίδας που συμφωνήθηκε από τους υπουργούς αυτή την εβδομάδα.
Ορισμένες χώρες δεν έχουν πολλά περιθώρια ελιγμών. Το καθεστώς της Κύπρου ως διαιρεμένου νησιού και η ταραγμένη σχέση της με την Τουρκία συνεχίζουν να περιπλέκουν την προοπτική ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, και για το λόγο αυτό, παραμένει η μόνη χώρα της ΕΕ που δεν συμμετέχει στην πρωτοβουλία του ΝΑΤΟ για Σύμπραξη για την Ειρήνη (PfP), ενώ συνεχίζει να φιλοξενεί μεγάλες βρετανικές βάσεις στο νησί.
Άλλοι απλά δεν ενδιαφέρονται. Για παράδειγμα στη Μάλτα, όπου η ουδετερότητα είναι επίσης γραμμένη στο σύνταγμα, μια έρευνα που δημοσιεύτηκε λίγο πριν τον πόλεμο έδειξε ότι το 63 τοις εκατό του πληθυσμού της Μάλτας είναι υπέρ της διατήρησης αυτής της στάσης στο νησί. Και η ουδετερότητα δεν έχει γίνει θέμα στην εκστρατεία ενόψει των κοινοβουλευτικών εκλογών που διεξάγει η Μάλτα αυτό το Σαββατοκύριακο.
