Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για την αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με το άσυλο και τη μετανάστευση.
Οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου οδήγησαν σε συμφωνία σε πέντε κανονισμούς της ΕΕ που καθορίζουν τον τρόπο κοινής διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης μεταξύ των κρατών-μελών και την αντιμετώπιση μεταναστευτικών κρίσεων. Οι κανόνες ρυθμίζουν επίσης τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που φτάνουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου και την ταυτοποίηση αυτών που φτάνουν.
Μεταναστευτικό και άσυλο: Τι προβλέπεται
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο νέος κανονισμός διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης προβλέπει υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζεται ότι βρίσκονται υπό μεταναστευτική πίεση, επιτρέποντας σε άλλα κράτη-μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους και της οικονομικής συνεισφοράς.
Προηγούμενες προσπάθειες για τον επιμερισμό της ευθύνης υποδοχής των μεταναστών απέτυχαν, επειδή ιδίως τα ανατολικά μέλη της ΕΕ ήταν απρόθυμα να υποδεχθούν ανθρώπους που είχαν φτάσει στην Ελλάδα, στην Ιταλία και σε άλλες χώρες.
Το κείμενο καθορίζει επίσης νέα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας (πρώην κανόνες του Δουβλίνου).
Για να αντιμετωπιστεί η ξαφνική αύξηση των αφίξεων, ο κανονισμός για την κρίση και την ανωτέρα βία θεσπίζει έναν μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης και τα μέτρα για την υποστήριξη των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν μεγάλη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που οδηγεί στην κατάρρευση του εθνικού συστήματος ασύλου.
Οι κανόνες καλύπτουν, επίσης, την εργαλειοποίηση των μεταναστών, δηλαδή όταν οι μετανάστες χρησιμοποιούνται από τρίτες χώρες ή εχθρικούς μη κρατικούς φορείς για να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ. Προβλέπεται πιθανή προσωρινή παρέκκλιση από τις τυπικές διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, συλλογής βιομετρικών δεδομένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για έως και επτά ημέρες. Οι ειδικές ανάγκες των παιδιών θα λαμβάνονται υπόψη και κάθε κράτος-μέλος θα έχει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης για να διασφαλίζει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Από την πλευρά του, ο κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου θεσπίζει μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την απόσυρση διεθνούς προστασίας, αντικαθιστώντας αρκετές εθνικές διαδικασίες. Η επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη -έως έξι μήνες για μια πρώτη απόφαση-, με μικρότερα όρια για προδήλως αβάσιμες ή απαράδεκτες αιτήσεις και στα σύνορα της ΕΕ.
Τέλος, η μεταρρύθμιση του Eurodac στοχεύει στον πιο αποτελεσματικό εντοπισμό όσων φθάνουν στην επικράτεια της ΕΕ, προσθέτοντας εικόνες προσώπου στα δακτυλικά αποτυπώματα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών από έξι ετών. Οι Αρχές θα μπορούν να καταγράφουν εάν κάποιος μπορεί να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια, εάν το άτομο είναι βίαιο ή παράνομα οπλισμένο.
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προτού καταστεί νόμος. Οι συννομοθέτες δεσμεύτηκαν να υιοθετήσουν τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο πριν από τις ευρωεκλογές του 2024.
Αντιδράσεις από την Αριστερά (!)
Η Αριστερή Ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου έστειλε δελτία τύπου καταγγέλλοντας τον συμβιβασμό. Με τίτλο που υποστηρίζει ότι η συμφωνία ήταν «μια μέρα πένθους για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη», η πολιτική ομάδα δήλωσε ότι «το Νέο Σύμφωνο είναι μια υπόκλιση στους ακροδεξιούς εξτρεμιστές και τους φασίστες».
Η Κορνέλια Ερνστ, μια Γερμανίδα ευρωβουλευτής του κόμματος Die Linke (Η Αριστερά), χαρακτήρισε το Σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση «ένα όνειρο των δεξιών λαϊκιστών».
Η Ομάδα της Αριστεράς βρήκε ανταπόκριση και από τους Πράσινους, οι οποίοι δήλωσαν ότι «υπονομεύει» τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Βέλγος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Φιλίπ Λαμπέρ δήλωσε ότι το σύμφωνο θα «εδραιώσει ξεπερασμένες ιδέες για τον τρόπο αντιμετώπισης της μετανάστευσης».
Μαζί τους στην καταγγελία συμμετείχαν πλήθος ΜΚΟ, όπως το γραφείο του Ερυθρού Σταυρού στην ΕΕ και η Διεθνής Αμνηστία.
Οι παρατηρητές και τα μέσα ενημέρωσης των Βρυξελλών δεν άργησαν να πουν ότι το Σύμφωνο για τη μετανάστευση θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να δημιουργήσουν κέντρα υποδοχής που μοιάζουν με «φυλακές».
Ο Κωνσταντίνος Αρβανίτης, Έλληνας ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, δήλωσε ότι οι διατάξεις της συμφωνίας για την παραμονή των αιτούντων άσυλο και των παράτυπων μεταναστών σε κέντρα επεξεργασίας θα καταλήξουν στη δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού Γκουαντάναμο με νόμιμη ευρωπαϊκή χορηγία».
Η αντίδραση της Δεξιάς
Από την άλλη, ο ευρωβουλευτής της Ελληνικής Λύσης Μανώλης Φράγκος, σε ανάρτησή του στο X ήταν αποστομωτικός:
«Αν αναρωτιέστε αν η περιβόητη συμφωνία της ΕΕ για το μεταναστευτικό είναι θετική ή αρνητική για την Χώρα μας, αρκεί να δείτε τους πανηγυρισμούς της Ίλβα Γιόχανσον», έγραψε στο λογαριασμό του.
Αν αναρωτιέστε αν η περιβόητη #συμφωνία της #ΕΕ για το #μεταναστευτικό είναι θετική ή αρνητική για την Χώρα μας, αρκεί να δείτε τους πανηγυρισμούς της @YlvaJohansson
— EMMANOUIL FRAGKOS FRAGKOULIS MEP🇬🇷 (@e_fragkos) December 20, 2023
Ωστόσο, παρ’ ότι το μεταναστευτικό σύμφωνο φέρεται να ήταν μια ευλογία για τη σκληρή δεξιά και τους αποκαλούμενους «λαϊκιστές», πολύ λίγες ήταν οι φωνές από το στρατόπεδό τους που χαιρέτισαν τον συμβιβασμό.
Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, σχεδόν κανένα από τα σημαντικότερα στελέχη της εθνο-συντηρητικής Ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) ούτε της εθνο-λαϊκής Ομάδας της Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) δεν έχει σχολιάσει, πολύ περισσότερο δεν έχει επαινέσει, το μεταναστευτικό σύμφωνο.
Ενώ η Αριστερά δήλωσε ότι το σύμφωνο «ήταν προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του… Όρμπαν», φαίνεται ότι ούτε η Βουδαπέστη είναι ευχαριστημένη με το αποτέλεσμα. «Απορρίπτουμε με βεβαιότητα το σύμφωνο για τη μετανάστευση», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιζάρτο, «κανείς δεν μπορεί να μας αναγκάσει να αφήσουμε κανέναν (να μπει στην Ουγγαρία)».
Παρά το γεγονός ότι το σύμφωνο επιτρέπει αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους, πολλοί στην ευρωπαϊκή Δεξιά καταγγέλλουν τον «Μηχανισμό Αλληλεγγύης». Αυτό το μέρος του συμφώνου δίνει στα κράτη μέλη την επιλογή είτε να δέχονται μετεγκατεστημένους μετανάστες είτε να καταβάλλουν στις χώρες πρώτης γραμμής ένα ποσό 20.000 ευρώ ανά μετανάστη που απορρίπτεται. Αυτό έχει θεωρηθεί ως «υποχρεωτική μετεγκατάσταση από την πίσω πόρτα».
Ο ευρωβουλευτής του φλαμανδικού Vlaams Belang, Τομ Βανντενντρίσε, έκανε ανάρτηση στο X για να υποστηρίξει, ότι μακριά από τη διαχείριση του ασύλου, το σύμφωνο «ενθαρρύνει σκόπιμα τη μετανάστευση».
EU-migratiepact: het 'managen' van asiel. Het doelbewust stimuleren van migratie
1⃣ Geen bovengrens aantal asielzoekers
2⃣ Geen hefbomen voor terugkeer
3⃣ Miljoenen per jaar via legale migratie importeren— Tom Vandendriessche (@TomVandendriese) December 20, 2023
Ενώ το σύμφωνο έχει ολοκληρώσει το στάδιο των διοργανικών διαπραγματεύσεων, πρέπει τώρα να επιστρέψει στο Ευρωκοινοβούλιο για την τελική ψηφοφορία έγκρισης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπέστη τριπλή διάσπαση, όταν το Σύμφωνο για τη μετανάστευση συζητήθηκε για τελευταία φορά το καλοκαίρι, καθώς τόσο η Αριστερά όσο και η Δεξιά κατακεραύνωσαν τους κεντρώους ότι είναι πολύ ακραίοι και πολύ ήπιοι στο μεταναστευτικό αντίστοιχα.
Η Μέτσολα και άλλοι ευρωβουλευτές φάνηκε να προβλέπουν αυτό το πρόβλημα καθώς δέχονταν ερωτήσεις από τον Τύπο. «Τα άκρα του πολιτικού φάσματος θα καταψηφίσουν οτιδήποτε», δήλωσε η Μέτσολα, προσθέτοντας ότι είναι ευκολότερο να επικρίνεις και να αντιταχθείς στη νομοθεσία παρά να διαπραγματευτείς και να τη δημιουργήσεις.
Καθώς το μεταναστευτικό σύμφωνο θα τεθεί ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου για την ολομέλεια του Ιανουαρίου, είναι πιθανό στο μεταξύ να υπάρξουν περαιτέρω διαφωνίες.
