Γράφει η Ελένη Κριτσιδήμα.
2 Σεπτεμβρίου 2015, δώδεκα άνθρωποι πνίγηκαν όταν σκάφη, που τους μετέφεραν από τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας προς την Κω βυθίστηκαν. Ανάμεσά τους ήταν και ο Αιλάν, ένα μικρό αγόρι. Οι φωτογραφίες του Reuters, με το νεκρό σώμα του να κείτεται σε ακτή του Μπόντρουμ, είχαν συγκλονίσει όλο τον κόσμο. Το χάσταγκ «KiyiyaVuranInsanlik», που σημαίνει «Η ανθρωπότητα εκβράστηκε στην ακρογιαλιά» είχε γίνει trending story στο twitter. Εδώ, στην Ελλάδα, για μέρες διαβάζαμε στα social media θρήνους και επικήδειους. Εκείνη την ημέρα τάση ήταν να γράφεις πόσο στεναχωρήθηκες για το μικρό αγόρι και την αναλγησία των Ηγετών στην κρίση του προσφυγικού.
Διάβαζα τις αναρτήσεις και σκεφτόμουν πόσες από αυτές γράφτηκαν για την απόσπαση ενός like και πόσοι δήλωναν βαθύτατα σοκαρισμένοι μόνο για να ακολουθήσουν την επιταγή του θέματος που “πουλούσε” εκείνη την ημέρα.
Τέσσερα χρόνια μετά και ειδικότερα την περασμένη Παρασκευή, ένα ακόμη ναυάγιο σημειώθηκε κοντά στις Οινούσσες. Ανάμεσα στους νεκρούς πέντε παιδιά. Ανάμεσα στα πνιγμένα παιδιά ένα βρέφος… αλλά η τάση επέβαλλε να ασχολούμαστε με τη Γκρέτα. Ένα γεγονός αφύσικο, μια συνταρακτική είδηση πέρασε στα “ψιλά” από τους χρήστες των social media. Δεν είδα ούτε “φιλεύσπλαχνους αριστερούς” να γράφουν μια αράδα για το θάνατο των πέντε παιδιών στο Αιγαίο. Αναρωτιόμουν αν συνηθίσαμε, αν έχουμε καταντήσει αδιάφοροι ή αν όντως “το φαινόμενο Γκρέτα” αξίζει μεγαλύτερης προσοχής.
Μα δεν είναι δυνατό τα λεγόμενα ενός ζωντανού κοριτσιού να κεντρίζουν περισσότερο από πέντε νεκρά παιδιά στο Αιγαίο. Προφανώς και συνηθίσαμε! Το χειρότερο δεν είναι πως δεν ενδιαφερόμαστε αλλά πως παράλληλα απαξιώνουμε τη ζωή αυτών που πνίγονται.
Δεν έχει σημασία αν οι γονείς των νεκρών παιδιών ήταν πρόσφυγες, λαθρομετανάστες, έντιμοι ή εγκληματίες, επειδή τα ίδια ήταν μωρά – παιδιά. Το δικό μου αίμα παγώνει κάθε φορά που διαβάζω πως ένα παιδί πνίγηκε. Φαίνεται όμως πως δεν συμβαίνει το ίδιο σε όλους. Ορισμένοι έχουν περάσει σε ένα άλλο επίπεδο και δηλώνουν ευθαρσώς την αναισθησία τους. Την Παρασκευή, ορισμένα σχόλια κάτω από την είδηση του ναυαγίου με τάραξαν περισσότερο από το γεγονός καθαυτό.
Δεν ξέρω εξ αιτίας ποιων αιτιών συνηθίσατε. Αν ευθύνεται η σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά το διαχωρισμό προσφυγικής κρίσης και λαθρομεταναστευτικού προβλήματος ή οι τόσοι πολλοί πνιγμένοι πια. Δεν γνωρίζω αν υποβόσκει μια απογοήτευση από τη διαχείριση του προβλήματος που εξωτερικεύεται ως αντίδραση αδιαφορίας. Ενδεχομένως να είναι ακόμη μία επικρατούσα τάση των social media… αυτή της βιτριολικής εξυπνάδας.
Όποιοι και αν είναι οι λόγοι είναι ανώμαλο να απαντάς “ας μην ερχόντουσαν” όταν μαθαίνεις πως ένα τετράχρονο παιδί και ένα βρέφος πνίγηκαν. Είναι αισχρό και σκύλευση νεκρού να λες “χεστήκαμε”, τη στιγμή που ενημερώνεσαι πως πέθαναν άνθρωποι. Είναι το μίσος.
Ίσως αυτά να μου φαινόντουσαν λιγότερο τρομακτικά… αν η ρήση του Σάρτρ δεν είχε επιβεβαιωθεί πολλάκις. “Φτάνει να μισήσει ένας άνθρωπος έναν άλλον άνθρωπο, για να απλωθεί σιγά σιγά το μίσος σ’ ολάκερη την ανθρωπότητα”.
