«Μακεδονία του Ίλιντεν» ήταν η ρηξικέλευθη ιδέα που ώθησε τον Τσίπρα να σηκώσει το τηλέφωνο για να ενημερώσει τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης. Κι όλο αυτό  τη στιγμή που ένα πέπλο μυστικής διπλωματίας πλανάται πάνω από την διαπραγμάτευση που «τρέχουν» οι Κοτζιάς – Ντιμιτρόφ εδώ και πολύ καιρό, με φόντο την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο.

Από τότε, άπειρα σχόλια, δεκάδες άρθρα και πολλές δηλώσεις ακολούθησαν για τους λόγους που ο Τσίπρας συζήτησε το «Μακεδονία του Ίλιντεν» με τον Ζάεφ.

Άλλοι χρέωσαν στον Πρωθυπουργό άγνοια της Ιστορίας και των συμβολισμών μιας τέτοιας ονομασίας, άλλοι απέδωσαν την κίνησή του ως εσκεμμένη ανάδειξη ενός ονόματος που δεν θα περνούσε ποτέ από την Βουλή, απλώς και μόνο για να αλλάξει την ατζέντα γι’ ακόμα μία φορά. Άλλοι, πάλι, θεώρησαν ότι το «Μακεδονία του Ίλιντεν» ίσως και να συνάρπασε τον Τσίπρα, θυμίζοντάς του τα νιάτα του στην ΚΝΕ, θεωρώντας την ανάδειξη μίας λαϊκής (sic) εξέγερσης ως συνθετικού στο όνομα των Σκοπίων μία αριστερόστροφη προσέγγιση στην προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας.

Σήμερα πάλι, κυβερνητικές πηγές κάνουν λόγο για χαμένη ευκαιρία.

Αν δεν είχε διαρρεύσει –  λένε – το όνομα, αν δεν είχε «καεί», η λύση θα ήταν κοντά. Θα είχαν καταφέρει -λένε- να προετοιμάσουν το έδαφος απέναντι στα άλλα κόμματα και την κοινή γνώμη.

Όλα ένας απέραντος τακτικισμός.

Για εμένα πάλι, από εκείνο το απόγευμα βασανίζει την σκέψη μου μόνο ένα ερώτημα που φοβάμαι πως θα μείνει αναπάντητο.

«Κι αν κάποιος που γνώριζε για την εξέγερση του Ίλιντεν ή κάποιος που δεν προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί το εθνικό αυτό θέμα για λόγους μικροπολιτικής ήταν στην θέση του Τσίπρα;». Ίσως ήταν η πρώτη φορά, εδώ και δεκαετίες, που η ηγεσία των Σκοπίων (ανεξάρτητα ποια) είχε πάρει ένα ρίσκο που θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ εναντίον της και να αντιστρέψει το κλίμα εις βάρος της Ελλάδας σε ΗΠΑ και Ευρώπη αναφορικά με το ζήτημα.

Διότι η παραδοχή του Ζάεφ πως το «Μακεδονία του Ίλιντεν» θα μπορούσε να ξεκλειδώσει την προϋπόθεση της ονομασίας έναντι όλων αλλά και της συνταγματικής αναθεώρησης στα Σκόπια κρύβει μέσα της μία άλλη βαθύτερη και πιο ωμή παραδοχή.

Ο Πρωθυπουργός των Σκοπίων παραδέχεται ευθαρσώς στον Τσίπρα ότι οι Σκοπιανοί είναι Σλάβοι(!!).

Αλήθεια πότε είναι η τελευταία φορά που θυμάστε κάποιον από την πλευρά των Σκοπιανών να κάνει μια τέτοια παραδοχή;

Μάλλον θα πρέπει να φτάσετε στον γερό-Γκλιγκόροφ και το μακρινό 1992-3 με αντίστοιχες έμμεσες παραδοχές.

Αντίθετα, επί είκοσι πέντε και πλέον χρόνια (ως εντός πολλών εισαγωγικών «Μακεδονία» ,γιατί η προσπάθεια για την δημιουργία «μακεδονικού έθνους» ξεκινά έναν αιώνα πριν), οι γείτονες χτίζουν συστηματικά -μέσω προπαγάνδας είτε φθηνής, είτε και πανεπιστημιακής ακόμα στο εσωτερικό ή το εξωτερικό (ΗΠΑ, Αυστραλία)- ένα ανύπαρκτο ιστορικό παρελθόν, στο οποίο χωράνε από τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Φίλιππο έως τον Σαμουήλ (ναι της Βουλγαρίας!!) και τον Αυτοκράτορα Βασίλειο τον Μακεδόνα (ναι τον Βουλγαροκτόνο!!), και το οποίο αφορά το δήθεν «Έθνος των Μακεδόνων».

Έρχεται λοιπόν ο Ζάεφ και κάνει ένα δώρο στον Αλέξη… Μόνο που εκείνος είτε δεν ξέρει είτε δεν ενδιαφέρεται να το ξετυλίξει.

Η επανάσταση του Ίλιντεν διοργανώθηκε από την Σλαβόφωνη Εσωτερική Μακεδονο-Αδριανουπολιτική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΑΕΟ).  Απώτερος σκοπός ήταν η αυτονόμηση της Μακεδονίας ώστε να είναι, σε επόμενο στάδιο, ευκολότερη η προσάρτηση της αυτόνομης πλέον Μακεδονίας στην ήδη αυτόνομη Βουλγαρία. Δηλαδή όπως είχε συμβεί και με την Ανατολική Ρωμυλία.

Το ερώτημα όμως παραμένει. Ο Τσίπρας δέχθηκε να συζητήσει ένα όνομα εκτός των προτάσεων Νίμιτς. Καλώς ή κακώς το έκανε, αγνοώντας ή μη τους συμβολισμούς του «Ίλιντεν».

Αν ένας άλλος πρωθυπουργός (στην θέση του Τσίπρα) αντιλαμβανόταν τη συγκυρία θα είχε κάνει μία ρελάνς ολκής.

Δεν είναι τυχαίο που το συνθετικό  «Ίλιντεν» άφησε ικανοποιημένα τα βουλγαρικά ΜΜΕ. Υποδηλώνει την απαρχή του ξεσηκωμού των σλαβοφώνων στην Μακεδονία κατά των Οθωμανών, αλλά και των λοιπών εθνικισμών στην περιοχή (ελληνικού, σερβικού κτλ). Δεν υπάρχει ιστορική πηγή που να αμφισβητεί την προέλευση των επαναστατών. Ακόμη, χαρακτηριστικό είναι ότι και οι εκθέσεις δυτικών κυβερνήσεων της δεκαετίας του 1990 κάνουν λόγο για «Σλαβομακεδόνες» και όχι για «Μακεδόνες» όταν αναφέρονται στα Σκόπια.

Ναι! Ένας άλλος πρωθυπουργός με μόρφωση και αντίστοιχη γνώση της Ιστορίας θα έβλεπε μπροστά του έναν «γόρδιο δεσμό» κι ένα «σπαθί» που ο συνομιλητής θα του είχε προσφέρει για να τον κόψει.

«Εφόσον θεωρείτε ότι το «Μακεδονία του Ίλιντεν» σας προσφέρει την ευχέρεια για την υιοθέτησή του έναντι όλων και ικανό να οδηγήσει σε συνταγματική αναθεώρηση, τότε μου λέτε ότι είστε Σλάβοι, κάτοικοι της Μακεδονίας, άρα Σλαβομακεδόνες κύριε Ζάεφ…Άρα γιατί όχι Σλαβομακεδονία;».

Ρουά ματ.

Ο χρόνος θα είχε γυρίσει στο μακρινό 1992.

Γνωρίζω πως πρόκειται για μια ονομασία που δεν θέλουν οι αλβανόφωνοι. Ίσως δεν τη θέλουν και οι Βούλγαροι. Το Ίλιντεν είναι ελκυστικότερο για εκείνους. Ίσως να ξεσήκωνε αντιδράσεις και στην Ελλάδα, αφού θα προτιμούσαμε  το «Βαρντάρσκα» ίσως.

Δεν είναι αυτό το ζητούμενο όμως. Δεν ψάχνουμε τη λύση στο ζήτημα της ονομασίας.

Συζητάμε για το πώς χάθηκε  μια κίνηση που θα μετέφερε το βάρος της λύσης στην απέναντι πλευρά και μάλιστα ανεπιστρεπτί. Οι Σκοπιανοί έβαλαν στο τραπέζι το «Μακεδονία του Ίλιντεν», εκείνοι έκαναν την παραδοχή για την σλαβική τους προέλευση. Εκείνοι θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί δεν δέχονται το «Σλαβομακεδονία». Εξάλλου περιέχει το «-μακεδονία», για το οποίο επί δεκαετίες μάχονται και προσπαθούν να επιβάλλουν.

Το θέμα είναι πως για ακόμα μία φορά, σε κρίσιμες  ( και πάλι) στιγμές για ένα ζήτημα που για την χώρα μας δεν είναι φλέγον, αλλά ζήτημα αξιοπρέπειας, ο επικεφαλής-αυτός που έχει τον τελευταίο λόγο- δεν διαπραγματεύεται με τους «έξω» αλλά με το εσωτερικό ακροατήριο. Λάθος, δεν διαπραγματεύεται καν. Λειτουργεί σαν απλώς κομιστής ιδεών κάποιου Ζάεφ κι εμπαίζει τον κόσμο…όπως τότε μετά την «ηρωική» διαπραγμάτευση δεκαεπτά ωρών. Όπως τότε που ζήτησε νέα λαϊκή εντολή, μετά το δημοψήφισμα. Έτσι και τώρα… επιδεικνύει για θησαυρό όσα έκαψε μόνος του.

Κι όλα αυτά, ενώ την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το «Βόρεια Μακεδονία» έγινε το φαβορί της «λύσης», με τη Μακεδονία σε ρόλο Κορέας, που η κακή της μοίρα την χώρισε στα δύο.

Μιας λύσης που ο αμόρφωτος διαπραγματευτής – πρωθυπουργός επιθυμεί διακαώς. Μιας λύσης που παρουσιάζει σαν εθνικό διακύβευμα, ενώ φτάσαμε ως εδώ και όση ζημιά είχε η Ελλάδα να πάθει από την μη επίλυση, την έχει πάθε με τις 140 και πλέον μονομερείς αναγνωρίσεις από κάθε κράτος του πλανήτη.

Ναι, καλό είναι και για εμάς τα Σκόπια να μπουν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ζωτικό για τα ίδια όμως. Είναι ο δρόμος για την επιβίωσή τους και για να επιβιώσουν θα πρέπει  να φέρουν τα ίδια μία λύση αποδεκτή από εκείνους που κρατούν τα κλειδιά. Εμάς.

Αυτά βέβαια θα ίσχυαν σε μία άλλη Ελλάδα, με έναν άλλο πρωθυπουργό που θα είχε τη  στοιχειώδη μόρφωση και τις απαραίτητες διπλωματικές και ιστορικές γνώσεις. Κυρίως όμως μ’ έναν άλλον πρωθυπουργό  που δεν θα καθιστούσε ζήτημα πρώτης προτεραιότητας ένα εθνικό ζήτημα με στόχο, αφενός να δείξει στους ξένους ότι μπορεί να «περάσει» ό,τι του ζητηθεί, αφετέρου δε να διχάσει τους αντιπάλους του, ξεχνώντας ή, μάλλον, αδιαφορώντας πως έτσι διχάζει τους Έλληνες.-

Κωνσταντίνος Σακάρας

Δικηγόρος