Το μυστήριο των 400 Εβραίων που εξαφανίστηκαν από τους ναζί

472

Άρθρο των New York Times

Τον Φεβρουάριο του 1941, εννέα μήνες μετά τη ναζιστική εισβολή στην Ολλανδία, οι ναζί ανάρτησαν σε καταστήματα πινακίδες που έγραφαν «Εβραίοι ανεπιθύμητοι» και ξεκίνησαν τα πρώτα πογκρόμ. Στο Αμστερνταμ, νεαροί Εβραίοι αντιστάθηκαν, με αποτέλεσμα πολυήμερες μάχες στις οποίες υπήρξαν αρκετές απώλειες, μεταξύ άλλων αυτή του Ολλανδού ναζιστή Χέντρικ Κόουτ. Ως αντίποινα, η ναζιστική αστυνομία άρπαξε περίπου 400 Εβραίους σε μια επιχείρηση-σκούπα διάρκειας δύο ημερών (22 και 23 Φεβρουαρίου 1941) και τους εξαφάνισε.

Κανείς δεν ήξερε τι τους συνέβη ούτε καν πόσοι ήταν, έως το 2017, όταν η Ολλανδή ιστορικός Βάλι ντε Λανγκ έβαλε στόχο να το ανακαλύψει. Οι 400 ήταν οι πρώτοι από τους 102.000 Εβραίους της Ολλανδίας –το 75% του προπολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της χώρας– που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Λίγες ημέρες μετά την εξαφάνισή τους, πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία η «απεργία του Φεβρουαρίου», μια διαμαρτυρία εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων εναντίον των διώξεων των Εβραίων. Η απεργία αυτή αναγνωρίζεται ως η μεγαλύτερη δημόσια επίδειξη αλληλεγγύης στους Εβραίους στην Ευρώπη στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ κάθε χρόνο μνημονεύεται με τελετή που γίνεται σε μία από τις πλατείες του Αμστερνταμ, από την οποία είχαν απαχθεί κάποιοι από τους 400.

Οπως διαπίστωσε η Ντε Λανγκ, οι άνδρες, όλοι νέοι κάτω των 40 και κυρίως μέλη της εργατικής τάξης, άφησαν πίσω 24 εγκύους. Πρώτα μεταφέρθηκαν στο παραθαλάσσιο στρατόπεδο Σχορλ, όπου 13 αφέθηκαν ελεύθεροι διότι οι ναζί υποψιάζονταν ότι έπασχαν από φυματίωση. Οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στη Γερμανία, στο στρατόπεδο Μπούχενβαλντ, όπου 47 πέθαναν μέσα στο επόμενο δίμηνο. Οι υπόλοιποι 341 μεταφέρθηκαν στο Μαουτχάουζεν της Αυστρίας, για καταναγκαστική εργασία σε λατομείο. Εξαντλημένοι, άρρωστοι και ανίκανοι για εργασία, πολλοί μεταφέρθηκαν σύντομα στο αυστριακό κάστρο Σλος Χαρτχάιμ, όπου οι ναζί πειραματίζονταν με τη χρήση μονοξειδίου του άνθρακα για την εξόντωση ανθρώπων με αναπηρία ή ψυχικά νοσήματα. Τον Σεπτέμβριο του 1941 εκτελέστηκαν με τη μέθοδο αυτή 151 Ολλανδοί Εβραίοι. Τους καλούσαν για εκτέλεση με αλφαβητική σειρά. Ηταν η εποχή που οι ναζί περνούσαν από την εξόντωση κάποιων Εβραίων στα σχέδια για εξόντωση όλων των Εβραίων. Το κάστρο αυτό ήταν ένα από τα «κέντρα ευθανασίας» στα οποία έκαναν τα πειράματά τους γιατροί και διοικητικό προσωπικό της ναζιστικής πολεμικής μηχανής. Συνολικά, η Ντε Λανγκ παρακολούθησε τις διαδρομές 390 ανθρώπων, των οποίων η ιστορία εκτίθεται στα ιστορικά αρχεία της πόλης του Αμστερνταμ. Από αυτούς, επιβίωσαν μετά τον πόλεμο μόλις δύο.