Του Στέλιου Ιατρού
Κυκλοφόρησε μια αφίσα που έγινε ιότροπη στα σόσιαλ, στην οποίαν έλειπαν
γράμματα από μια λέξη δίπλα σ’ ένα αναπηρικό καροτσάκι, κι η προτροπή της
αφίσας ήταν να συμπληρώσουμε τα κενά με τη λέξη «Άνθρωπος» κι όχι «Ανάπηρος».
Ανθρωπιστικό ακούγεται, σωστά;
Λάθος. Η λέξη που έπρεπε να συμπληρώσουμε ήταν «Ανάπηρος», γιατί το
ανθρωπιστικό είναι να υπενθυμίζουμε διαρκώς στην κοινωνία μας όχι απλώς τα’
αυτονόητα — από τα οποία όμως δεν πηγάζουν αυτόματα κι επιπλέον, διακριτές
υποχρεώσεις της πολιτείας και της κοινωνίας για τη συγκεκριμένη ομάδα προσώπων
— αλλά πως οι άνθρωποι αυτοί που καθηλώνονται στ’ αναπηρικά καροτσάκια είναι
ανάπηροι και πως γι’ αυτό τους οφείλει η κοινωνία επιπλέον και διακριτή και
απολύτως ουσιαστική διευκόλυνση, προστασία, φροντίδα, μέριμνα κάθε λογής, και
κυρίως θεσμική εξίσου όπως και πρακτική κατοχύρωση, και ν’ αφήσουμε στην άκρη
τις δήθεν φιλάνθρωπες αερολογίες του στυλ «άνθρωπος».
Τί πάει να πει σκέτο «άνθρωπος»;
Πως δήθεν κάποιος πήγαινε να τους απανθρωπίσει, κι εμείς, ως ιντερνετικοί
γουόριορς προτάξαμε τα στήθια μας, και τους αποκαταστήσαμε στην προτέρα τους,
ανθρώπινη ιδιότητα, κι έτσι επιτελέσαμε το καθήκον μας, και πάμε τώρα για μπύρες
με τους κολλητούς βέβαιοι πως είμαστε «παναπόλα άθρωπες».
Ανοησία, για να μην πω κάτι άλλο. Και ύπουλη μετάθεση της συζήτησης σε
ψευτοδιλήμματα.
«Ανάπηρος» είναι η λέξη που ψάχνουμε. Μια λέξη που γεννά υποχρεώσεις στην
κοινωνία μας, όσες κι η λέξη «άνθρωπος» κι επιπλέον κάμποσες, που άμα δεν
προφέρουμε την λέξη «ανάπηρος» θα τις ξεχάσουμε πολύ βολικά και πολύ ύπουλα.
Τα Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες είναι με ειδικές ανάγκες, όχι με ειδικές δεξιότητες.
Εάν η κοινωνία μας εκτιμούσε πράγματι τις ειδικές τους δεξιότητες, τούτο θα
φαινόταν παντού γύρω μας, ενώ αντιθέτως η κοινή εμπειρία φανερώνει αποκλεισμό
κι απόρριψη καί των προσώπων καί των δεξιοτήτων τους.
Το να παρονοματίζουμε τα πράγματα δήθεν φωτίζοντας θετικές όψεις μιας επώδυνης
κατάστασης που με την δική μας καθημερινή γαϊδουριά την επιβαρύνουμε
περισσότερο δεν καθιστά την κατάσταση λιγότερο επώδυνη, όσο κι αν νομίζουμε πως
μια τρυφερή κουβέντα στον θεσμικό χαρακτηρισμό τους θα τους κάνει να
αισθανθούν καλύτερα. Εμάς απλώς κάνει να αισθανθούμε καλύτερα με τον εαυτούλη
μας, επειδή μέσα στον έμφυτο εγωισμό, τη φιλαυτία, και τη ματαιοδοξία μας
επιθυμούμε να φανερωθούμε χωρίς κόπο ή δαπάνη φιλάνθρωποι απέναντι στους
αδυνάμους, και τα λόγια έρχονται τζάμπα.
Ανάπηροι, λοιπόν, και με ειδικές ανάγκες, ενώ οι υπόλοιποι καλούμαστε χωρίς
αναβολές και αντιπερισπασμούς να ξαναφτιάξουμε την κοινωνία μας ώστε να
σταματήσουμε να τους καταπιέζουμε είτε με τα εμπόδια που τους φέρνουμε, είτε με
τον αποκλεισμό που τους επιβάλλουμε, είτε με τις περιστασιακές και με το
σταγονόμετρο παραχωρήσεις που για να τις καρπωθούν πρέπει να τους βγάλουμε το
λάδι στις διατυπώσεις, τη γραφειοκρατία, και τις επανεξετάσεις από επιτροπές. Η
αναπηρία καθιστά τους ανθρώπους αυτούς μη λειτουργικούς κοινωνικά διότι
πρωτίστως η κοινωνία δεν συγχωρεί τη σωματική αδυναμία και δεν παύει να τους
υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία πως πρακτικά δεν έχουν πρόσβαση στα δικαιώματα και
τις ελευθερίες τους ως ανθρώπων και πολιτών.
