Οι δυτικοί πολιτικοί θέλουν να λένε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η πιο ξεκάθαρη σύγκρουση μεταξύ καλού και κακού που έχει δει ο κόσμος εδώ και δεκαετίες. Από αυτή την άποψη, οι επιχειρήσεις με εκατομμύρια ευρώ που επενδύονται σε συνεχείς δραστηριότητες στη Ρωσία δεν έχουν πού να κρυφτούν.
«Αφήστε αυτήν την αγορά πλημμυρισμένη από το αίμα μας», απαίτησε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy σε ομιλία του στο Κογκρέσο των ΗΠΑ στις 16 Μαρτίου. «Όλες οι αμερικανικές εταιρείες πρέπει να φύγουν από τη Ρωσία». Το ίδιο επεσήμανε και στους Γερμανούς και Γάλλους νομοθέτες.
Ωστόσο, πολλές ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες εξακολουθούν να λειτουργούν στη Ρωσία υπό την κυριαρχία του Πούτιν. Ενώ κάποιοι αισθάνονται τον πυρετό της διεθνούς καταδίκης, άλλοι επιμένουν ότι έχουν δίκιο να μείνουν.
Αυτές οι εταιρείες υπονομεύουν την οικονομική πολεμική προσπάθεια και αποδυναμώνουν τις κυρώσεις που έχουν σχεδιαστεί για να πιέσουν τη Μόσχα να τερματίσει την εισβολή; Αποφάσισαν να πληρώσουν τα ρούβλια για να αυξήσουν τα κέρδη, όποιο κι αν είναι το κόστος για τον λαό της Ουκρανίας; Ή μήπως υπάρχουν ηθικά ορθοί -καθώς και οικονομικά βολικοί- λόγοι για τους οποίους το μποϊκοτάρισμα της Ρωσίας του Πούτιν θα ήταν η λάθος προσέγγιση;
Ο τρόπος με τον οποίο οι επιχειρήσεις και οι πολιτικοί ηγέτες απαντούν σε αυτό το ερώτημα είναι πιθανό να διαμορφώσει τις μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου — για τη Ρωσία, την Ουκρανία και τον ευρύτερο κόσμο.
Από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση, περισσότερες από 400 δυτικές εταιρείες έχουν αποσύρει ή αναστείλει τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, σύμφωνα με καταμέτρηση του Πανεπιστημίου του Γέιλ. Μερικές από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές του κόσμου αναγκάστηκαν σε πολύ δημόσιες, και μερικές φορές ντροπιαστικές, ανατροπές αφού αρχικά επέλεξαν να διατηρήσουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία.
Ο ολλανδικός ενεργειακός κολοσσός Shell αγόρασε πετρέλαιο με έκπτωση από τη Ρωσία, προκαλώντας τεράστια δημόσια κατακραυγή. Τελικά, η εταιρεία παραδέχτηκε ότι είχε κάνει λάθος, ζήτησε συγγνώμη και ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ομοίως, η γαλλική εταιρεία πετρελαίου TotalEnergies ανακοίνωσε πρόσφατα ότι κλείνει σταδιακά τα καταστήματα της στη Ρωσία, αφού οι δεσμοί της με ρωσικές εταιρείες προκάλεσαν μεγάλη δημόσια συζήτηση στη Γαλλία.
Σύμφωνα με τον Bill Browder, επικεφαλής της Global Magnitsky Justice Campaign, οι εταιρείες που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία «πρέπει να αποσυρθούν το συντομότερο δυνατό. Αν όχι, θα πρέπει να μποϊκοτάρονται στη Δύση. Τα κέρδη πάνω από την εθνική ασφάλεια είναι απαράδεκτα».
Ωστόσο, για εταιρείες που επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στη Ρωσία, δεν είναι πάντα τόσο απλό.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις υποστηρίζουν ότι πρέπει να παραμείνουν επειδή η αποχώρηση θα προκαλούσε σοβαρή ζημιά σε αθώους Ρώσους. Αυτό είναι θεμιτό, σύμφωνα με τον Phil Bloomer, ο οποίος είναι επικεφαλής της ΜΚΟ Business and Human Rights Resource Centre. «Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αποφεύγουν να προκαλούν ουσιαστική ζημιά, όπως η πείνα ή οτιδήποτε τέτοιου είδους στον ρωσικό πληθυσμό», είπε.
Ορισμένες δυτικές εταιρείες αγροδιατροφής χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα για να παραμείνουν ανοιχτές στη Ρωσία προς το παρόν. Η γερμανική αγροχημική εταιρεία BASF ανακοίνωσε ότι θα επαναλάβει τις παραδόσεις αγαθών «απαραίτητων για την αποφυγή της πείνας». Αυτά περιλαμβάνουν σπόρους, φυτοφάρμακα και λιπάσματα.
Ο γερμανικός χημικός κολοσσός Bayer δήλωσε επίσης ότι διατηρεί ζωτικής σημασίας επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Δεν θα αποκόψει «βασικά προϊόντα υγείας και γεωργίας από τον άμαχο πληθυσμό», γιατί αυτό «θα πολλαπλασίαζε μόνο τον συνεχιζόμενο φόρο του πολέμου στην ανθρώπινη ζωή».
Οι εταιρείες που κόβουν τις ρωσικές δραστηριότητές τους εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν το καθήκον φροντίδας προς τους εργαζομένους τους — και να σέβονται τα δικαιώματά τους, σύμφωνα με την Anita Ramasastry, μέλος της Ομάδας Εργασίας του ΟΗΕ για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. «Οι εταιρείες συχνά παίρνουν αυτές τις αποφάσεις γρήγορα», είπε, «χωρίς να έχουν περάσει από αυτήν την εσωτερική διαδικασία να σκεφτούν τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσουν καθώς φεύγουν».
Ο δανικός κολοσσός Carlsberg είναι μεταξύ εκείνων που προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο. Αποφάσισε να σταματήσει να πουλά τις επώνυμες ζυθοποιίες της στη Ρωσία, αλλά θα διατηρήσει τη ρωσική ζυθοποιία Baltika «ως ξεχωριστή επιχείρηση, με σκοπό τη στήριξη των εργαζομένων μας και των οικογενειών τους». Η γαλλική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Auchan και ο όμιλος καλλυντικών Yves Rocher λένε και οι δύο ότι πρέπει να παραμείνουν στη Ρωσία για χάρη των εργαζομένων, των προμηθευτών και των πελατών τους, παρά το γεγονός ότι προσελκύουν την περιφρόνηση του κοινού.
Αλλά το να ισχυρίζεσαι ότι νοιάζεσαι δεν πρέπει να γίνει δικαιολογία για να συνεχίσεις να κερδίζεις χρήματα, σύμφωνα με τον Antoine Madelin, από τη ΜΚΟ της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. «Σε αυτό το σημείο, δεν αρκεί να ισχυριστείς ότι μένεις για να προστατέψεις τους υπαλλήλους σου ή τους τοπικούς πληθυσμούς», είπε η Madelin. «Πρέπει να προσκομίσετε δημόσια στοιχεία ότι έχετε θεσπίσει ισχυρά μέτρα δέουσας επιμέλειας και ότι η απόσυρση θα έκανε περισσότερο κακό παρά καλό».
Μέχρι στιγμής, μόνο το 9 τοις εκατό από τις 208 εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία και την Ουκρανία έχουν δώσει τέτοιες δημόσιες απαντήσεις σχετικά με τη δέουσα επιμέλειά τους σχετικά με τον πόλεμο.
*Με πληροφορίες από το Politico
