Γράφει ο Αποστόλης Πιστόλας.
Η βιβλιογραφία της συμπεριφοράς ψηφοφόρων έχει καταδείξει το προφανές: Πως σε περιόδους κρίσεων οι νέες γενιές ριζοσπαστικοποιούνται. Αυτό σημαίνει πως μεταφέρονται προς την άκρη/τις άκρες της καμπανοειδούς καμπύλης . Το προς ποια μεριά τηε καμπύλης θα ριζοσπαστικοποιηθούν εξαρτάται από το είδος της κρίσης. Το τι αντιπροσωπεύει η καμπύλη (ποιο είναι το δίπολο) πάλι εξαρτάται από το είδος της κρίσης
Στην Ελλάδα, από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι και το 2010, είχαμε δύο μεγάλες κρίσεις. Η πρώτη ήταν φυσικά ο εμφύλιος πόλεμος. Εδώ το δίπολο ήταν στην ουσία δύση ή κομμουνισμός. Η ήττα των δευτέρων καθώς και η μετέπειτα συμπεριφορά των δεξιών κυβερνήσεων προς τους πολίτες αριστερών πεποιθήσεων ριζοσπαστικοποίησε μία γενιά Ελλήνων προς άκρα αριστερά και αντιδεξιά κατεύθυνση. Έτσι καθώς μια μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος μετατοπίστηκε άλλαξαν και οι τοποθετήσεις κομμάτων για να τους εκφράζουν και άρα ο πολιτικός χάρτης της χώρας.
Η δεύτερη μεγάλη κρίση στη χώρα ήταν η δικτατορία που μάλιστα οδήγησε στην εισβολή στην Κύπρο και παράνομη κατοχή μέρους του νησιού. Τα όσα συνέβησαν την επταετία 1967-1974 ριζοσπαστικοποίησαν άλλη μία, νεότερη, γενιά Ελλήνων ψηφοφόρων. Επειδή στο μυαλό των πολιτών το πολιτικό φάσμα είναι μία ευθεία (θα αναλύσω σε άλλο άρθρο γιατί αυτή η οπτική είναι λανθασμένη) και η χούντα κυνήγησε τους αριστερούς (όχι μόνο τους κομμουνιστές άλλα και δημοκράτες αριστερούς) η ριζοσπαστικοποίηση έγινε πάλι προς τα αριστερά.
Έτσι καταλήξαμε ως χώρα να έχουμε δύο ριζοσπαστικοποιημένες γενιές προς τα αριστερά, με αντιδεξιά χαρακτηριστικά. Το 1974 λοιπόν το πολιτικό σκηνικό δεν έμοιαζε σε τίποτα με αυτό που υπήρχε 30 χρόνια πριν, στο τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Επρόκειτο στην ουσία για μία τεράστια αλλαγή, μία άλλη χώρα όπου ο δεξιός θεωρούταν σχεδόν αντιδημοκράτης και ο αριστερός ανθρωπιστής. Επί 40 χρόνια η αριστερά κυριάρχησε στα πάντα και ο πολιτικός χάρτης της χώρας μετατοπιζόταν ακόμα πιο αριστερά, ώσπου έφτασε η κεντροδεξια του 2010 να είναι η κεντροαριστερά παρελθόντων δεκαετιών. Και η κεντροδεξιά παρελθόντων δεκαετιών να θεωρείται πλέον ακροδεξιά. Τόσο άκρη αριστερά είχαμε φτάσει στην καμπανοειδή καμπύλη. Έγινε το extreme mainstream, το άκρο κέντρο. Για να καταλάβετε άκρα αριστερά πλέον είναι οι τρομοκρατικές οργανώσεις. Μέχρι και οι κομμουνιστές είναι πιο μέσα από το άκρο της καμπανοειδούς καμπύλης.
Έτσι φτάσαμε στην κρίση του 2010. Η κρίση αυτή ήταν προφανώς οικονομική με αίτια που έχουν αναλυθεί από πολλούς. Όπως αναφέρει η βιβλιογραφία της συμπεριφοράς ψηφοφόρων σε μία οικονομική κρίση επωφελούνται τα άκρα της εποχής. Όταν η κρίση είναι μόνο οικονομική τότε επωφελείται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό το αριστερό άκρο. Όπως και έγινε και εξελέγη ο Τσίπρας Πρωθυπουργός της χώρας. Η ριζοσπαστικοποίηση του εκλογικού σώματος προς τα αριστερά για τόσες δεκαετίες οδήγησε μέσω της οικονομικής κρίσης στην εκλογή ενός ακροαριστερού (αριστερού σύμφωνα με την καμπανοειδή καμπύλη της εποχής) στη θέση του Πρωθυπουργού και του Συνασπισμού ΡΙΖοσπαστικής Αριστερας στην κυβέρνηση.
Από εδώ και πέρα όμως το σκηνικό αλλάζει. Πρώτον η πολυπόθητη για πολλούς «αριστερή» κυβέρνηση ήταν πλέον γεγονός. Αυτό από μόνο του σταματά την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση των ψηφοφόρων προς τα αριστερά διότι ο στόχος επετεύχθη (ασχέτως του τι έγινε στη διακυβέρνηση). Δεν υπήρχαν πλέον δεξιοί να τους κυνηγάνε, δεν υπήρχαν όλα εκείνα τα στοιχεία που θα τους κάνουν πιο αριστερούς ή/και θα κάνουν περισσότερους ψηφοφόρους αριστερούς. Το αντίθετο, η διακυβέρνη Τσίπρα έθεσε τις βάσεις για μεταστροφή του εκλογικού χάρτη, σε μικρό βαθμό βέβαια αλλά είναι η πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια που γίνεται αυτό.
Τέλος, έχουμε την κρίση του μεταναστευτικού και αυτή στα ελληνοτουρκικά. Και οι δύο έχουν ξεκινήσει και όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσουν να βαθαίνουν. Επειδή και οι δύο έχουν να κάνουν με τη διατήρηση της ταυτότητας (ειδικά η πρώτη) οδηγούμαστε σε ένα δίπολο εθνος – διεθνισμός. Είναι απολύτως βέβαιο πως οι ψηφοφόροι πλέον θα μετατοπιστούν προς το έθνος. Άρα θα ακολουθήσουν και τα κόμματα, αφού κενό στην πολιτική δεν υπάρχει. Έτσι, η διεθνιστική αριστερά στην επόμενη δεκαετία όχι μόνο θα χάσει την παντοδυναμία της, αλλά θα αποτελέσει παρελθόν. Επίσης, επειδή λόγω της ριζοσπαστικοποίησης των τελαυταίων 70 ετών το έθνος είναι περισσότερο συνυφασμένο με τη δεξιά. Αυτό θα οδηγήσει σε άνθηση των ποσοστών δεξιών κομμάτων και προφανώς σε δημιουργία νέων. Όσοι διαβάζετε και λέτε «ναι καλά» κρατήστε το και τα λέμε σε 2 με 3 εκλογικές αναμετρήσεις.
*Να σημειώσω εδώ πως δε συμφωνώ με τους όρους αριστερά – κέντρο – δεξιά. Τους χρησιμοποιώ μόνο και μόνο επειδή είναι κατανοητοί από όλους. Σε επόμενο άρθρο θα αναλύσω τα διάφορα segments των ελλήνων ψηφοφόρων, θα τα ονοματήσω και θα χρησιμοποιώ αυτά τα ονόματα σε όλα τα άρθρα ώστε να είμαι πιο ακριβής σε όσα λέω και να γίνονται πιο κατανοητά.
