Από τον Ιωσήφ Τσιμισκή
Στις 18 Δεκεμβρίου αλλά πολλά χρόνια νωρίτερα συγκεκριμένα το 1803 υφίσταται ενας ισχυρισμός οτι έλαβε χώρα στην οροσειρά των Κασωπαίων ορέων της Ηπείρου ο λεγόμενος χορός του Ζαλόγγου . Σύμφωνα με την περιγραφή 63 γυναίκες που είχαν καταφύγει στο βράχο προτίμησαν αντί της ατιμίας και της αιχμαλωσίας να ρίξουν τα παιδιά τους στο γκρεμό και στη συνέχεια να ακολουθήσουν και οι ίδιες, και μάλιστα χορεύοντας.
Το θέμα όμως αν κάτι τέτοιο είναι αληθές ή όχι.
Όπως είπε και η καθηγήτρια ιστορίας κ. Μαρία Ρεπούση μιλώντας στο ραδιόφωνο του Alpha προ ετών , αποδέχθηκε ότι ο χορός του Ζαλόγγου είναι εθνικός μύθος. Είναι αλήθεια οτι όλοι οι λαοί έχουν τους μύθους τους , για να είμαστε ψύχραιμοι και ειλικρινείς δηλαδή . Γενικότερα υπάρχει μια εκμετάλλευση ηρωικών πράξεων για αλλότριους σκοπούς σε κάθε έθνος . Υπάρχουν λόγοι για να πιστέψει κάποιος την αληθοφάνεια του γεγονότος της υποτιθέμενης θυσίας του Ζαλόγγου;
Υπάρχει βέβαια η η πρώτη ελληνική αναφορά στο περιστατικό που περιλαμβάνεται στη δεύτερη έκδοση της “Ιστορίας του Σουλίου και της Πάργας” του Χριστόφορου Περρραιβού που τυπώθηκε στη Βενετία το 1815 , που αποτελεί και την πρώτη ουσιαστικά ελληνική πηγή του γεγονότος.
Ο Περραιβός ομως είναι Έλληνας και είναι πιθανόν να εχει υπεισέλθει στην καταγραφή του γεγονότος η ”εθνική του έξαρση” και ιδιοτέλεια συγχρόνως.
Βέβαια υπάρχει και η καταγραφή του γεγονότος και απο τον Άγγλος στρατιωτικό, περιηγητή και αρχαιολόγο, Γουλιέλμο Μαρτίνο Ληκ, από πληροφορίες που συνέλεξε το 1805, ως αντιπρόσωπος της Αγγλίας στα Ιωάννινα, τις οποίες συμπεριέλαβε στο σύγγραμμά του “Περιήγηση στη Β. Ελλάδα”. Ένας όμως ξένος ίσον κανένας.
Τώρα η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ακόμα ενας ξένος, ο δεύτερος σε σειρά 1815 ο Χ. Χόλαντ ο οποίος εκδίδει σύγγραμμα με εντυπώσεις του από την Ελλάδα του 1812-13, κάνοντας επιγραμματικά λόγο μόνο για τη βρεφοκτονία στο σχετικό περιστατικό:
«…λέγεται σαν πραγματική ιστορία, πως μια ομάδα Σουλιώτισσες, μαζεύτηκαν σ΄ ένα από τα κοντινά στο Σαράι βάραθρα και έριξαν εκεί τα βρέφη τους για να μη γίνουν σκλάβοι του εχθρού».
Στη τρίτη αυτή αναφορά του περιστατικού, αναφέρεται μόνο η βρεφοκτονία. Με το όνομα Σαράι φέρεται ένα παλαιό πυργόκαστρο που ύπήρχε στη περιοχή, κοντά στη Μονή του Ζαλόγγου.
Α! Να μην λησμονήσω ότι υπάρχει και ενας τρίτος ξένος ακόμη ο ο Πρώσος περιηγητής διπλωμάτης J.Bartholdy στο βιβλίο του και“Voyage en Grece”, Paris 1807 κάνει επίσης αναφορά του γεγονότος.
Αμαρτία θα είναι να ξεχάσουμε και ένα τέταρτο ξένο τον Γάλλο ιστορικός, ακαδημαϊκό C. Fauriel ( “Chants populaires de la Grece modern”, Paris 1824 – 1825, τ. Α΄, σ.σ. 277 – 278) ο οποίος έγραψε «για το χορό του Ζαλόγγου»:
«Εξήντα γυναίκες, βλέποντας πως στο τέλος θα σκοτώνονταν οι δικοί τους, μαζεύονται σ’ ένα απότομο ψήλωμα στον γκρεμό. Εκεί αναλογίζονται τι έχουν να κάνουν, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων που τους φαντάζονται κι όλας να τις κυνηγούν. Αυτή η απελπισμένη συζήτηση στάθηκε σύντομη και η απόφαση που ακολούθησε ήταν ομόγνωμη». Και ακολουθεί μια λεπτομερέστατη καταγραφή του γεγονότος η οποία θα μας ανάλωνε χώρο και χρόνο για να την διαβάσει κανείς.
Τώρα να πώ οτι υπάρχει και ενας πέμπτος ο περιηγητής Πουκεβίλ που διέμενε 10 σχεδόν χρόνια στην αυλή του Αλή Πασά, ο οποίος εκδίδει τους 3 πρώτους τόμους του έργου του Ταξίδι στην Ελλάδα. Στο 3ο τόμο περιλαμβάνει το επεισόδιο ως ακολούθως (ελεύθερη απόδοση):
«Ηρωικό θάρρος εξήντα γυναικών, που κινδύνευαν να παραδοθούν στη σκλαβιά των Τούρκων. Ρίχνουν τα παιδιά τους πάνω στους πολιορκητές σαν να ήταν πέτρες έπειτα, πιάνοντας το τραγούδι του θανάτου και κρατώντας η μιά το χέρι της άλλης, ρίχτηκαν στο βάθος της αβύσσου, όπου τα κομματιασμένα πτώματα των παιδιών τους δεν άφηναν μερικές να συναντήσουν το Χάρο, όπως θα το ήθελαν».
Εντέλει υπάρχουν τουλάχιστον 18 αναφορές από μη Έλληνες αλλά άξενους επιστήμονες , περιηγητές κ.λ.π. που αποδεικνύουν πως : ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΖΑΛΟΓΓΟΥ . Διότι απλά υπήρξε. Αυτό που ελέγχεται είναι αν αυτοκτόνησαν οι Σουλίωτισες χορεύοντας ή αν κατακρημνίστηκαν χωρίς να προηγήθηκε ο χορός. Αυτό όμως δεν μειώνει ουτε την αυθυπαρξία του γεγονότος αυτού καθέ αυτού , ούτε το μεγαλείο το οποίο συνάδει με αυτό.
Η θυσία του Ζαλόγγου πέρασε μέσα στο χρόνο ως μυθική, για αυτό και κατέστη Μύθος . Η άρνηση του γεγονότος της θυσίας του Ζαλόγγου από ορισμένους είναι το Παραμύθι .
Και όπως έλεγε ο καθ ημάς Μπάρμπα Γιαννάκης Τσιμισκής , Βασιλέας του Βυζαντίου νυν μακαρίτης , και Θεός σχωρες την ψυχούλα του:
«Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον Μύθο και το Παραμύθι , ο Μύθος είναι ηρωϊκός και το Παραμύθι πρόστυχον».
